‘Koleksiyonda yerli kalmayı tercih ediyorum’

Seray Şahinler- Bozlu Holding İdare Konseyi Lideri Dr. Şükrü Bozluolcay’ın 1970’lerin sonunda şimdi tıp fakültesi öğrencisiyken filizlenen sanat tutkusu, 40 yıl boyunca Türkiye’deki sanatın seyrine ortak oldu. Bozluolcay’ın klasiklerden çağdaşa uzanan koleksiyonu 2013 yılında kapılarını açan Bozlu Arka Project ile sanatseverlerin ilgisine sunulmaya devam ediyor. Bozluolcay ile yeni stantları “Suretimin Resmidir”de buluştuk; hem koleksiyon serüvenini hem sanat tutkusunu konuştuk.

*Koleksiyonerlik maceranız nasıl başladı?

1978-1981 ortası tıp fakültesinde öğrenciyken o günkü ismiyle Amirol Bristol Hastanesi; bugünkü Amerikan Hastanesi’nde üroloji asistanı olarak çalışıyordum. İstanbul’un tanınan doktorları o hastanedeydi ve o tabipler benim gözümde hep farklıydı. Toplum içindeki imgeleri de farklıydı. Ben müşahedesi seven bir beşerim. Müşahede yapmak bana zevk veriyordu, beni zenginleştirdiğini hissediyordum. Meslek muvaffakiyetinin yanında o insanları ne besliyor diye gözlemlerken tabiplerin birçoğunun sanatsever olarak etkin vazife aldığını gördüm. Türkiye’de koleksiyoner diyebileceğiniz bölümün kıymetli zümresi o periyotta tabiplerden oluşuyordu. İnsanı daha farklı bir yere koymaya çalışan nedir diye düşünürken o beşerlerle muhabbet etmek, müşahede yapmak, okumak ve fotoğrafları görmek beni ansızın bu dünyanın içine attı. Sanatkarların atölyesine gidip gelerek, kendi ekonomimin yettiği kadar onlardan fotoğraflar alarak bu işe başlamış oldum.

*Motivasyonunuz neydi pekala?

Okumak ve görmek. O vakitler da yurt dışına çıkma fırsatım olurdu. Seyahatlerimi uzatarak müzelere, galerilere gidip ne yapmışlar diye bakardım. Gözü terbiye etmek yani. Bunun karşısında Türkiye’de ne var ne yok, kim kimden nasıl etkilenmiş ya da nasıl taklit etmeye çalışmış bunları gözlemledim. Kendimi hâlâ tam bir koleksiyoner olarak görmüyorum. Lakin sıfırdan başlayarak bir koleksiyonerin geçirmesi gereken her kademeyi geçirdim. Daha alınacak çok yol var; kolay değil. Bu hem ekonomik hem vakit hem sevda olarak bir adanmışlık işi. 

*Terapi gibi…

Evet mutlaka. Pandemide yaşadık; beşerler tutunacak bir kol aradı, o kısım bizde vardı. Bu heyecan beni çok rahatlattı. İnsanın ana işinden öteki kesinlikle çok güzel yaptığı ya da yapmaya çaba ettiği ikinci bir dünyasının olması çok değerli. Bir fikir bir fikri doğurdu. Bu kadar yapıtı aldım fakat bunları profesyonel bir çerçevede kurumsal kimliğe dönüştürmek gerekir diye düşündüm. 10 sene önce tesadüfen bir söyleşi aracılığıyla Oğuz Beyefendi (Bozlu Arka Project yöneticisi Oğuz Erten) ve grubuyla tanıştık, bana dayanak oldular, ve ne var ne yok diye elimizdekilere baktık. 

*İlk satın aldığınız eser neydi?

Turgut Atalay’ın atölyesine gitmiştim, 1979 yılında ondan fotoğraf aldığımı hatırlıyorum. Birinci onunla başladım. Daha sonra klasiklerle devam ettim.

*Neler var koleksiyonunuzda? Yüklü olarak hangi devirden yapıtları seviyorsunuz?

Tabii 40 seneyi geçtik. Klasik, çağdaş, çağdaş var ancak artık dönüp baktığımda klasikler daha fazla ilgimi çekmeye başladı. Keşke klasiklere daha çok ilgi gösterseymişim.

Hikâyesi olan resimler

Şükrü Bozluolcay ile duvarları birbirinden etkileyici tablolarla donatılmış ofisinde buluştuk. Bozluolcay kıssası olan yapıtlara artık daha çok ilgi duyduğunu söylüyor. Sohbetimiz esnasında duvarda asılı duran bir tablo ilgimizi çekiyor…

Tablonun kıssası ise epey enteresan. 1890’larda yapılan ve İtalyan bir ressama ilişkin olduğu kabul edilen tablo, moda devlerinden Versace’nin koleksiyonundaymış. Eser Bozlu Art’a gelince ‘Sahibi Halil Paşa olabilir mi’ fikri zihinleri kurcalamış. Bozlu grubu, 1890’ların Osmanlıca mecmualarını araştırırken Halil Paşa’nın Servet-i Fünun’a verdiği söyleşinin bu fotoğrafla basıldığını tespit etmiş. Tablo böylelikle Bozlu Arka Project aracılığıyla hem ilişkin olduğu topraklara döndü hem Türk sanat tarihindeki yerini ‘güncelledi’. 

Servetin el değiştirmesiyle sanat moda oldu

*Koleksiyonerlikteki süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?

Turgut Özal’ın gelişiyle konutlar, duvarlar büyüdü ve daha büyük fotoğraflara muhtaçlık duyuldu. O yıllarda, servetin el değiştirdiği periyotta, herkes ilişkin olduğu toplumsal sınıfı yükseltmek için farklı şeylere gereksinim duydu, sanat da bunlardan biriydi. Bilen aldı, bilmeyen aldı; konutumun rengine uysun, çerçevesi duvarıma uygun diye düşünen aldı. Uygun şeyler de oldu tuhaf şeyler de… Sahtecilik de başladı. Beklemediğiniz beşerler bu işe bulaştılar. Benim bir küsüşüm, piyasadan kesilme dönemim oldu o sıralar. Fakat birebir vakitte âlâ bir şey oldu; çağdaş sanat yükselmeye başladı. 

Şundan hiç vazgeçmedim; satın aldıklarım büyük oranda yerli yapıtlardır. Yabancı sanatkarlardan aldıklarım da var ama yapıtlarımın büyük kısmı yerli. Daima söyleriz ya “Türk sanatı bir deniz ise yurt dışı sanatı bir okyanustur” diye. Biz kendi suyumuzda yüzmeye çalışıyoruz. Yabancı yapıtları alıp satanlara da hiçbir lafım yok elbette, Türk sanatının ilerlemesi için bunlar da koşul. Fakat ben yerli kalmayı tercih ediyorum. Türkiye’de çok uygun koleksiyonlar var. Ancak kim biliyor, kim görüyor? Bunları görülebilir hâle getirmek ve daha da kıymetlisi kitaplaştırmak gerekiyor. Türkiye’de bunun noksanlığını çekiyoruz. Bir yapıtın resmî kaynağını takip etmeye başladığınızda birinci yahut ikinci elde tıkanıyorsunuz. Halbuki Batı’da 1600 yılında yapılmış bir yapıtı bile kimin kaça aldığı, kime sattığı, kaç defa el değiştirdiği konusunda bütün bilgiler vardır. Ancak Türkiye’de bir kişi “Tamam” diyorsa o yapıta milyonlarca lira ödeniyor. Yazılı kayıt ve sertifikasyon gerek.

*Bugün, geçen 40 yıla bakınca ne görüyorsunuz?

Göz eğitimime devam ediyorum. O da bana çok şey katmaya devam ediyor. Nereye, hangi resme nasıl bakmam gerektiğini artık içgüdüsel olarak gerçekleştiriyorum; bu da 40 yıl içinde oluştu elbette.

*Bozlu Arka Project, koleksiyon stantlarıyla İstanbullu sanatseverlerin severek gezdiği samimi yerlerden biri…

İnsanlar ne aldığını, ne almak istediğini artık biliyor. Buradan maddi bir beklentimiz yok. Fakat sürdürülebilirlik çok kıymetli. Benim merakım var, fedakârlık yapıyorum lakin çocuklarım ilgilenmeyebilir. 50 sene sonra ne olacak diye hesaplamak lazım. Keşke çok hoş müzeler olsa da bir salonu büsbütün biz bağışlasak; o salona bizim ismimiz verilse… Bundan daha büyük zenginlik olabilir mi? Beş imparatorluk yaşamış bir kentteyiz. Dünyada bu türlü bir şey yapılacaksa İstanbul’da yapılmalı. Biz de bu hedeflerle başladık, yolumuza devam ediyoruz.