Yardım karmaşasına karşı barkod önerisi
Önder Yılmaz – TBMM Sarsıntı Araştırma Kurulu, afet sonrası vatandaşlara gereksinim duydukları yardımların karşamadan uzak bir nizam içinde ulaştırılabilmesi için “barkod sistemi” teklifinde bulundu. Komitece hazırlanan raporda, afet idaresinde kullanılan lojistik ve yardım depolarının büyük afetlerde yetersiz kaldığı, materyal dağıtımında sıkıntılar yaşandığı tespiti yapıldı. Depo sayılarının artırılması ve dağıtımın verimli yapılması için yeni bir sistem kurulması gerektiği belirtilen raporda, tahlil önerisi özetle şöyle anlatıldı:
“Afet durumunda AFAD’ın depolarındaki gereçlere ek olarak yurtiçi ve yurtdışındaki vatandaşlar, şirketler, STK’lar, dernekler, vakıflar afetzedelere dayanak olmak gayesiyle birebir yardım göndermektedir. Yanlışsız cins ve yanlışsız ölçüde yardımın, muhtaçlık noktalarına sevk edilmesi gerekmektedir. Bunu yapabilmek için afet uyum merkezinin bir ‘Barkod Sistemi’ geliştirmesi gerekmektedir. Bu sistemle; toplanan, depoda yahut sevk halinde olan ve dağıtılan yardımların cinsini, ölçüsünü gerçek vakitli olarak izlemelidir. Depremzedelere iletilen tıpkı yardımlar Birebir Bağış Depolarında tasnif edilirken barkodlar ile depolanmalı ve dağıtılmalıdır.”
Psikoloji de gözetilsin
Raporda, afet sonrasında kurulacak kentlerde sarsıntı konutlarının sağlam yer ve zelzele yönetmeliklerine uygun yapılmasının yanında, depremzedelerin psiko-sosyal durumlarının da gözetilmesi gerektiği de vurgulandı. “Afetin yasal, teknik, kurumsal yapılanma, ekonomik, toplumsal ve kültürel bütün boyutlarıyla birlikte yönetilmesi için yalnızca bina, etraf, barınma hususları ile sonlu kalmayıp; toplumsal alakalar, kültürel ve ruhsal muhtaçlıklar, toplumsal hizmetler ve özel gereksinimleri olan kümeler üzere bahisler afet sonrası inşa sürecine dâhil edilmeli” denildi. Sarsıntı idare sisteminin her safhasında toplumsal ve kültürel gereksinimlerin gözetilmesinin değerine dikkat çekilen raporda, şunlar kaydedildi:
Mahremiyet temelli
“Afetzedelerin ekonomik refahını sağlayacak, acil yardımların dışında, kalıcı ekonomik programlar oluşturulmalı. Zelzeleden sonra inşa edilecek konutlar afetzedelerin psiko-sosyal muhtaçlıkları ve fizikî muhtaçlıkları göz önünde bulundurularak yapılmalı. Afetzedelerin engelli olma durumları, zelzeleden sonra oluşan fizikî ve ruhsal rahatsızlıkları, engellilik halleri hakkında araştırma yapılarak bilgiye dayalı kentsel tasarım ve belediye hizmetleri kurgulanmalı. Aile bireylerinden kimilerinin zelzelede hayatını kaybetmesi yüzünden yeni hane tiplerinin ortaya çıkabileceği (birkaç akrabadan oluşan haneler, yakınları ile yaşayacak çocuk, yaşlı ve engelliler vb.) göz önünde bulundurularak mahremiyet ve erişilebilirlik temelli yaklaşım ile binalar inşa edilmeli.”
Farkındalık artırılmalı
Toplumda sarsıntı ve öteki afetlere yönelik şuur ve farkındalığın kâfi olmadığı tespiti de yer alan raporda, “Depreme hazırlık, sarsıntı anında yapılacaklar, şahsi ve kurumsal düzeyde alınacak önlemler ve beklenen riskler hakkında toplumda farkındalık yaratacak kamu spotları ve öbür bilgilendirici faaliyetler artırılmalı, tanınan dizi yahut programlara zelzele hakkında kamu spotu yerleştirilmeli” teklifleri sıralandı.