Uzay seyircinin ayağına geliyor

Evrim Altuğ- Kendi deyişleriyle, “…şimdinin cinneti ve çağın saplantılarına ayna tutan” sanatçı ikili Yasemin Baydar ile Birol Demir (:mentalKLİNİK), 28 Mayıs’a kadar İstanbul Dolapdere’deki Dirimart Sanat Galerisi’nde izleyiciyle buluşuyor.

Yaşamı ve çalışmalarına Belçika’nın başşehri Brüksel’de devam eden, bugüne dek Türkiye ve Avrupa’da açtıkları pek çok stantla de tanınan :mentalKLİNİK, galerideki birinci projeleri “Satılık Cennet/ Paradise on Sale”de izleyiciyi evrenin soyut, somut tüm çelişki ve patlamalarıyla yüzleştiren, hınzır, oynak, sokak tabiriyle ‘kafa gidik’ bir yer vadediyor. Standın bilim insanları tarafından kozmosta kaydedilmiş en büyük patlamanın insanlık tarihi sürecinde saptandığı devirle çakışması projenin yeniliği ve ironisini bir kara delik üzere perçinliyor.

Sembolik olarak ‘ütopya’ olgusunun yeni yüzyılda feshedilmesi fikrinden ilham alan devasa yerleştirme bir varlık ve hiçlik uzayı vadediyor. Aktiflik, ziyaretçileri daha içeri girer girmez 2022 tarihli “Awfully Witty/Saçma hâlde sersem hâlde” isimli maytap kokusu ve binlerce maytap tanesi üzerinden âdeta birer göktaşı üzere karşılıyor. Yapıtları İstanbul Çağdaş, MAK Avusturya ve Fundaçao Leal Rios üzere birçok müze ve koleksiyonda yer alan :mentalKLİNİK, stantlarına iki bilgiç baykuş, yani iki gözetleme kamerası (“Cute Soy 2301”) yerleştiriyor. Stant bununla da yetinmeden, sanatkarların yazdığı şiirlerin sekiz kanallı dijital alt yapı ile Jeanna Criscitello tarafından seslendirilmeleriyle ziyaretçileri daha da bir kuşatıyor.

Sergiye özel parfüm

Projelerini çeyrek yüzyıldır sürdüren :mentalKLİNİK, belirli bir müddettir her stantlarını çağrıştıran özgün bir koku tasarlıyor. Bu süreçte ‘kavramsal parfümeri’ ofisleri AETHER ile iş birliğine giden Baydar ile Demir sergide meraklılarına sonlu sayıda parfüm ikram ediyor. “Satılık Cennet”, Hazer Özil yönetimindeki galeri merkezine ‘saçılmış’, içten patlama yaşamış devasa bir uzay istasyonunu çağrıştırmasıyla hayli dikkati çekiyor.

Sergi yine memleketler arası basın ile Milliyet’ten yakın vakit önce öğrendiğimiz üzere yörüngede turlayan, bugüne dek yüzlerce uzay insanına konut sahipliği etmiş istasyonu andıran devasa titanyum kaplı alüminyum panelleri, tarayıcı robot ışıkları (Walleyed 2301), “Başka Her Yer Cennet” lakaplı mikro katmanlı polyester ve güneş sinemalarının yanı sıra girişte izleyiciye tüm kibriyle hosteslik yapan meta-insan, âlâ mi berbat mü sezilemeyen “Frenemy” ile de akılda kalıyor. Galerideki bile isteye istikrarsız üst atmosfer, :mentalKLİNİK’in ortaya koydukları yansıtıcı cam levhaların daima hareketleri, sanatkarların standın ‘kalıcılığına’ meydan okudukları “Double-Deal” (Çifte Hesap) isimli çalışmalarıyla katmerleniyor.

Son anda yetişilen kozmik bir partinin ikinci el lezzetini izleyenlerle hüzünlü bir tazelikle bölüşen “Satılık Cennet”, sonuçta sanatkarların tabiriyle “…mikro vakitlerin mega yıkıntılarında uyuyakalanlar için bir uyandırma servisi” olarak kayda geçiyor. Stant, Baydar ve Demir’in tabiri ile “Tüm günahsız ve günahkâr ruhlara, kapitalizmin yarattığı boş vaktin riyakârlığıyla yüzleşmek için üst seviye bir günah çıkarma alanı sunuyor.”

Netice yerine, insanı İstanbul Dolapdere’de âdeta ‘kozmik bi dolap’ içine çeken stant, kendine mahsus kokusu, uzayı insanın ayağına getiren bol sürprizli dizaynıyla, hakikat ve yanlış ortasında vızırdayan dünya gündemine olanca kara mizahı ile meydan okuyor.

Bilgiç kuş baykuş yerleştirmesi “Cute Soy 2301” gözetleme kamerası atfı taşıyor.