Türkiye yeşil tahvil piyasasına adım attı
SERVET YILDIRIM – Bu kadar olumsuzluğun ortasında geçen hafta âlâ bir de gelişme oldu. Türkiye nihayet ‘ESG’ tahvilleri piyasasına girdi.
Hazine 2023 yılı dış finansman programı çerçevesinde, 2.5 milyar dolarlık 2030 vadeli yeşil tahvil ihraç etti. Bu yeşil tahvil ihracıyla birlikte Hazine 2023’te memleketler arası sermaye piyasalarından toplam 7.5 milyar dolar yedi yıllık finansman sağlamış oldu fakat sayıdan daha değerlisi kelam konusu sürecin Hazine tarafından milletlerarası sermaye piyasalarında ihraç edilen birinci ESG tahvil ihracı olmasıydı. Teknik tabirle Türkiye Çevresel, Toplumsal ve Yönetişim özelliklerini yansıtmak için yeşil bir etiket alan birinci ESG tahvilini çıkardı.
Cazip bir durum var
Tahvilin rengi maliyet ve vade avantajı sağladı mı? “Evet sağladı” diyenler var lakin büyük bir çoğunluğa ve sürecin içinde yer alan bankacılardan medyaya sızan yorumlara nazaran manalı bir fark yaratmamış. Açıklanan sayılardan da görünüyor ki; ister yeşil olsun, ister beyaz fark etmiyor, Türkiye hala yüksek maliyetle borçlanmaya devam ediyor. 13 Nisan 2030 vadeli yeşil tahvilin kupon oranı yüzde 9.125, yatırımcılara getiri oranı ise yüzde 9.30 oldu. Seçim arifesinde içeride faizi baskılamak için her şeyi yaparken dış yatırımcılara yüzde 10’a yakın faiz ödemek güzel bir durum değil.
Yatırımcılar açısından bakıldığında ise ortadan epey cazip bir durum var. Türkiye’ye paralarını yüzde 10’a yakın bir faizle borç verirken hem etraf ve topluma olumlu tesiri olan projeleri desteklemiş olacaklar hem de yüksek bir finansal getiri sağlayacaklar. Üstelik portföylerini de çeşitlendirmiş olacaklar.
200 yatırımcı katıldı
Sürdürülebilirlik tahvilleri, getiri elde ederken etraf ve toplum üzerinde olumlu bir tesir yaratmak isteyen yatırımcılar için güçlü bir araçtır. Bu tahvillere yatırım yaparak, yatırımcılar sürdürülebilirliği ve toplumsal refahı teşvik eden projeleri destekleyebilirler. Sürdürülebilirlik tahvilleri, kendileri ve dünya için daha düzgün bir gelecek için yatırım yapmak isteyen herkes için akıllı bir seçimdir.
Borçlanan için ise daha geniş bir havuza ulaşma, yatırımcı tabanını genişletme imkânı demektir. Bizim örneğimizde şimdi gerçekleşmemiş olsa bile olağan ekonomiler için daha uygun borçlanma maliyet ve şartları sağlamaktır. Türkiye’nin ekonomik durumundan ve global faizlerin yüksekliğinden kaynaklanan maliyet aksiliğine rağmen yeşilin sunduğu avantajlar da var. Yeşil etiket, Türkiye’nin yeni likidite kaynaklarına ulaşmasına imkân sağladı, yeşil yatırımcıların da katıldığı yeni likidite getirdi. Yani havuzu genişletti.
İhraca yaklaşık 200 yatırımcı katılmış ve 7.5 milyar doların üzerinde talep gelmiş. Tahvilin rengi yeşil olmasaydı da ölçü, vade ve maliyet aşağı üst birebir olabilirdi lakin geçen hafta hesaplara giren tahvil Türkiye’yi ESG haritasına yerleştirdi, ülkenin sürdürülebilirlik ve sorumlu yatırım konusundaki taahhüdünü ve bağlılığını gösterdi. Bu nedenle, Türkiye’nin bu tarafta çalışmalarına devam etmesi değerli.
Parayı alınca bitmiyor…
Parayı kullanmak için Hazine ilgili bakanlıklar ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’ndan temsilcilerin oluşturduğu bir çalışma kümesi ile birlikte tahvil ihracı ile finansman sağlanacak projelerin bu hedeflere uygun olup olmadığına bakacak. Ve bu paranın kullanımına ait ayrıntıları yıllık olarak sitesinden duyuracak. Zira kelam konusu olan yeşil finansman olduğunda kaynakların nitekim de bu belirtilen alanlarda kullanıldığından emin olmak kıymet taşıyor.
Bu nedenle tahvili ihraç eden, yani parayı borçlanan ülke, şirket ya da kurum projenin etraf tesirini raporlamak zorunda.
ESG kriterlerinin tahlili ve kıymetlendirilmesi konusunda uzmanlaşmış bağımsız bir kuruluş olan Sustainalytics,’e nazaran Türkiye’nin ihraç öncesi oluşturduğu ve açıkladığı sürdürülebilir finansman çerçevesi sağlam ve tesirli. Böylesi bir kuruluşun görüşü yatırımcılar ve ESG dünyası açısından kıymetlidir.
Bu tahvillerin finanse ettikleri projeler sürdürülebilirliğin yanı sıra toplumsal refahı artırma kapasitesine sahipler. O nedenle şimdilik ölçü olarak çok fazla olmasalar da bunlara, gelecekte yatırım yapma formunu dönüştürme potansiyeline sahip enstrümanlar gözüyle bakılıyor.
Kısacası; Türkiye’nin de bu piyasaya girmiş olması kıymetlidir ve pahalıdır.
Gelen para nerelerde kullanılacak?
Bu çeşit bir yeşil ihraç daha evvel yapılabilirdi. Aslında 2021 yılından bu yana üzerinde çalışılıyordu. Lakin faizlerdeki oynaklık ve Türkiye’nin kendi ekonomik problemleri, Hazine’nin geçen yıl bir ESG tahvili çıkarmasını engelledi.
Bu piyasalarda gelişmekte olan piyasa ekonomileri gelişmiş ekonomiler kadar şanslı değil. Başka bir deyişle kimi yeşil yatırımcıların ilgisi olmasına karşın, gelişmekte olan piyasalardaki süreçlerin ana belirleyicisi ne yazık ki sürecin yeşil olup olmaması değil.
Yeşil tahvil getirisinin kullanımı da başka husus. Aslında geniş bir kullanım alanı var ancak geniş olmasına karşın tüm alanlar global sürdürülebilirliğe katkıda bulunmaya yönelik. Ve hepsi de Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na hizmet ediyor. Burada dikkate alınan iki küme bulunuyor.
Bunlardan birincisi Yeşil Kategori:
1.Yenilenebilir Enerji
2.Enerji Verimliliği
3.Sürdürülebilir Su ve Atık Su Yönetimi
4.Kirlilik Tedbire ve Kontrolü
5.Temiz Ulaşım
6.Yaşayan Doğal Kaynakların ve Arazi Kullanımının Sürdürülebilir İdaresi, Kara ve Su Üstü Biyolojik Çeşitlilik Koruma
7.İklim Değişikliğine Uyum
8.Döngüsel İktisada Uyarlanmış Eserler, Üretim Teknolojileri ve Süreçler
9.Yeşil Binalar…
İkinci kümede ise Toplumsal Uygun Kategoriler yer alıyor:
1.İstihdam Oluşturma ve İşsizlik Tesirlerinin Hafifletilmesi Programları
2.Temel Hizmetlere Erişim
3.Sosyoekonomik Gelişme ve Güçlendirme
4.Uygun Temel Altyapı
5.Uygun Konut
6.Gıda Güvenliği ve Sürdürülebilir Besin Sistemleri…