TOGG’dan sonra her şey değişti! ‘Bu kesim ucuzlarsa Çin’le yarışılır’

Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Fosil yakıt tüketmediği ve egzoz sistemine sahip olmadığı için daha etraf dostu bir kullanıma sahip olan elektrikli araçlar son yıllarda büyük ilgi görüyor. Yapılan araştırmalar, elektrikli araçlara olan ilgiyi net bir biçimde ortaya koyuyor. 2022’de dünya genelinde satılan her 10 arabadan biri elektrikliydi. Her ne kadar Çin ve Avrupa’da daha süratli seyretse de Türkiye’de de elektrikli araba pazarı süratle büyüyor. Elektrikli araç satışları dünya çapında 2022’de yıllık olarak yüzde 70 artarken Türkiye’de ise bu artış yüzde 172 olarak gerçekleşti. Uzmanlar ise son periyotta yerli araba TOGG’un da piyasaya girmesiyle birlikte ilginin katlanacağına dair yorumlarda bulunuyor. Peki elektrikli araç dalına kimler öncülük ediyor? Hangi ülke elektrikli araç piyasasında daha baskın olma eğilimi gösteriyor? Elektrikli araçlar gelecekte nasıl şekillenecek? Milliyet Gazetesi Dış Haberler Müdürü ve Otomotiv Editörü Levent Köprülü’ye elektrikli araçlara dair merak edilenleri sorduk.

Elektrikli araç satışları dünya çapında 2022’de yıllık olarak yüzde 70 artarken Türkiye’de ise bu artış yüzde 172 olarak gerçekleşti.

ÇİN NEDEN EN ÖNDE?

Son periyotta elektrikli araçlar bilhassa Çin ve Avrupa’da önemli bir ilgi görüyor. Milliyet gazetesi otomotiv editörü Levent Köprülü, Çin merkezli araba üreticilerinin halihazırda dünyanın önde gelen araba üreticilerini geride bıraktığının altını çizdi. Bunun sebeplerinden birinin ülkedeki önemli hava kirliliği olduğuna dikkat çeken Köprülü, “Çin’de çok önemli bir hava kirliliği sorunu ortaya çıktıktan sonra esasen elektrikli araç dönüşümüne sürat vermişlerdi. Bu sebeple pak güçle çalışan araçlara önemli yatırımlar yapmaya başladılar” dedi.

‘ACELECİ DAVRANMIYORLAR’

Bugün Çin’de onlarca elektrikli araba markası olduğunu söz eden Levent Köprülü, bu markalardan kimilerinin milletlerarası pazara girmeye başladığına dikkat çekti. Avrupa ve Türkiye’de satışa sunulan Çin üretimi elektrikli araçları görmeye devam edeceğimizi vurgulayan Köprülü, “Dünyanın önde gelen araba üreticileri Çin’le iş birliği yapmaya başladı. Onlar da elektrikli araçlara en süratli ve en kolay yoldan ulaşmak istiyorlar ve bunun için ‘Çinlilerin kapısını çaldılar’ demek pek de yanlış olmaz” diye konuştu.

Söz konusu üreticiler ortasında kendi teknolojisini geliştirip bir alternatif oluşturmak isteyenlerin de olduğunu lakin bu mevzuda sabırsız davranılmadığını söyleyen Köprülü, “Avrupa Birliği’nin 2035-2040’a kadar koyduğu kimi kısıtlamalar var ve ona güveniyorlar. Yapılacak satışların yüzde 70 ila 80’inin elektrikli araçlar olacağı hesaplanıyor. Geri kalan kısım ise elektrikli araçların alternatifi olacak” dedi.

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN ALTERNATİFİ

Peki elektrikli araçların alternatifleri neler? Köprülü, elektrikli araçların alternatiflerini şu sözlerle sıraladı:

“Şu anda bu hususta en çok isminden kelam ettiren sentetik yakıt. Sentetik yakıt fikri, içten yanmalı motorlu araçların şu anda fosil yakıtlarla olduğu üzere çalışabileceği fakat karbon emisyonlarını büyük ölçüde sona erdirmeyi hedefliyor. Bu alanda çoğunlukla lüks araba üreticileri çalışıyor. Şu an için litresi biraz kıymetli ancak üretimi artarsa fiyatının da düşeceği belirtiliyor. Bir başka alternatifse hidrojen. Bilhassa kamyon ve TIR üzere ağır vasıtalar başta olmak üzere hidrojenin kullanılması için de Almanya ve Japonya’da çeşitli teşvik ve çalışmalar var.”

‘TÜRKİYE’DEKİ İLGİ PATLAMA SEVİYESİNDE’

Elektrikli araçlar bilhassa Batı Avrupa’da büyük ilgi görse de son periyotta Türkiye’de de istek görmeye başladı. Elektrikli araç piyasasının Türkiye’de çok süratli büyüdüğünü lisana getiren Levent Köprülü, “Türkiye’de geçtiğimiz yıl elektrikli araç satışı 8 ila 9 bin civarında gerçekleşti ve en yüksek sayıya ulaştı. Bu yıl ise yalnızca TOGG, 28 bin araç üretecek ve 20 bin araç satışı yapacak. Bundan farklı olarak bu yılın birinci 3 ayında yaklaşık 4 bin adet elektrikli araç satılmış. Bu araçların bir kısmı Çin merkezli markalara bir kısmı da bildiğimiz başka Batılı üreticilere ilişkin olan araçlar. Hasebiyle ben bu alandaki satışların bir patlama yapacağını düşünüyorum” yorumunda bulundu.

‘ALTYAPI ŞİMDİ KÂFİ DÜZEYDE DEĞİL’

Türkiye’deki büyümenin organik olmadığını belirten Levent Köprülü, “Özellikle TOGG’la birlikte bu cins bir durum yaşanacağı ve bunun vakit aralığı az çok belirliydi. Ancak Türkiye’de bu durumu karşılayacak elektrikli araç şarj istasyonu altyapısı hâlâ istenilen düzeyde değil. Bu vakte kadar yüzün üzerinde marka bu şarj istasyonlarını kurmak için lisans aldı ama bunu çok kısıtlı halde yapabildiler. Bunlar da aslında neredeyse yalnızca büyük kentlerde kuruldu. Anadolu’nun her bölgesinde şarj altyapısının kâfi düzeyde olmadığını düşünüyorum” dedi.

Evden şarj etmek daha ucuz olsa da herkes için mümkün olmayabilir. Bununla birlikte herkesin meskenine süratli şarj kutuları koyması mümkün değil. Bu kutular hayli değerli fiyatlara satılan sistemler. Bu mevzuda daha kapsamlı ve sürdürülebilir bir planlamaya gereksinim var.” Levent Köprülü

AĞIRLIĞIN ÇİN’DE OLMASINA MÜSAADE VERİLMEYECEK Mİ?

Elektrikli araç dalı denildiğinde akla gelen birinci ülkenin Çin olması bilhassa Batı’da dertli bir durum olarak görülüyor. Levent Köprülü, Çin’in elektrikli araç bölümünde hissesini artırmasına karşılık Batı’da birtakım tedbirler alındığını söyledi. Bilhassa Avrupa Birliği’nin bu mevzuya dikkat çektiğini söyleyen Köprülü, şunları söyledi:

“Avrupa Birliği’nin bu alanda Çin’in baskın olduğu bir duruma müsaade vermeyeceği söyleniyor. Bunun için de kimi vergi düzenlemeleri yapılmaya çalışıyor. Türkiye’de de durum birebir. Çin’den gelen araçlarla Avrupa’dan gelen yahut Türkiye’de üretilen elektrikli araçlar ortasında vergi alanında kimi farklar var. Bu gelecekte daha ekonomik yeni modellerin piyasaya sunulmasıyla desteklenecektir. Bu araçlar daha ekonomik araçlar olacaktır ve bu muhtemelen menzillerin daha kısıtlı olmasıyla sağlanacaktır. Türkiye’de de bu manada yakın vakitte kimi modeller piyasaya sunulacak.”

‘BATARYA EN BÜYÜK MALİYETLERİNDEN BİRİ’

“Batarya şu an elektrikli araçların en büyük maliyetlerinden biri” diyen Levent Köprülü, şöyle devam etti: “Bu sebeple yakın gelecekte de tıpkı Çinlilerin yaptığı üzere kısa menzilli araçların sayısı artacaktır. Yani kent içinde 50 ila 150 kilometre giden sonra da şarja takılması gereken araçlar olacaktır. Bu biraz vakit alacaktır ama batarya maliyetleri ucuzlamaya başladığında Çin’in ürettiği arabalara alternatif ucuz elektrikli arabalar üretilecektir.”

‘OLASI BİR AMBARGO DAHA ÇOK ABD’YE KAYBETTİRİR’

Levent Köprülü, Avrupa Birliği ve Batı’nın baskısına karşın Çin’in bu alandaki mümkün bir ambargodan etkilenmesinin güç olduğunu söyledi. Köprülü, “Eğer burada lityum üzere elementlerin satışından bahsediyorsak Çin’in kendi lityum rezervleri var. Yakın vakitte İran’da da yeni rezervler keşfedildi. Yeniden Rusya ve birçok Afrika ülkesi de Çin’e lityum satışı yapabilir. Mümkün bir Amerikan ambargosu elektrikli arabalar manasında bence daha çok ABD’ye kaybettirir. ABD idaresi üretim tesislerini tekrar ülke içine toplamaya çalışıyor olsa da hâlâ birçok üretim tesisi Çin’de bulunuyor. Yani bu türlü bir ambargo şu an için çok işe yaramayacaktır” yorumunda bulundu.