Su verimliliğine değer vermeliyiz

SERVET YILDIRIM – Türkiye, su kaynakları açısından varlıklı bir ülke olarak bilinir; en azından biz o denli biliyorduk. Anadolu’da nereye gitseniz oranın halkı bölgenin suyu ile övünür. Aslında Türkiye, coğrafik pozisyonu ve iklim özellikleri nedeniyle su kaynakları bakımından çeşitlilik gösteren bir ülke, fakat sorun bu kaynakların eşit bir dağılım göstermemesidir. Türkiye’de, yılda ortalama 234 milyar metreküp su yağmur, kar ve yeraltı kaynaklarından toplanmaktadır. Lakin, bu su kaynaklarının yarısı, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu dağları ile Toroslar üzere yüksek rakımlı bölgelerde bulunuyor.

Su kaynaklarının dağılımı eşit olmadığından, kimi bölgeler su kıtlığıyla karşı karşıyadır. Bilhassa iç bölgelerde, yaz aylarında su derdi yaşanır. Ülkenin batısı ağır yağışlar alırken, doğu ve güneydoğu kuraklık riski altındadır. Hasılı, iklim ve coğrafik pozisyon nedeniyle su kaynakları açısından varlıklı üzere görünsek de, su verimliliği ve kıtlığı problemleriyle karşı karşıyayız. Coğrafik pozisyon itibariyle kuraklık riski taşıyan bir ülkeyiz.

Ülkenin yaklaşık yüzde 40’ı kurak ve yarı kurak bölgelerde bulunmaktadır. Türkiye üzere kuraklık riski taşıyan ülkelerde su verimliliği ve kıtlığı büyük bir problemdir. Artan nüfus, iklim değişikliği ve ekonomik büyüme üzere faktörler, su verimliliği ve kıtlığı hususlarını gündeme getirmiştir. Süratli nüfus artışı, endüstrileşme ve tarım faaliyetleri de su kaynaklarının tükenmesine neden olmaktadır. Su verimliliği ve kıtlığı, son yıllarda artan bir sorun haline geldiği için Türkiye’nin su kaynaklarını faal bir halde yönetmesi ve su verimliliği konusunda adımlar atması kıymetlidir.

Bu durum ziraî faaliyetleri ve ekonomiyi olumsuz etkileyebilir. Türkiye, Akdeniz iklimi tesiri altında olan bir ülkedir ve yazları sıcak ve kuru geçer. Bu durum, su kaynaklarının süratle tükenmesine ve kurumasına neden olabilir. Ayrıyeten, nüfus artışı, endüstriyel faaliyetler, ziraî sulama ve kentsel gelişim üzere etmenler su kaynakları üzerinde büyük bir baskı yaratmaktadır. Türkiye’de su verimliliği, su kaynaklarının sürdürülebilir biçimde yönetilmesi ve verimli kullanılması açısından büyük kıymet taşımaktadır.

Su kullanımı

Türkiye’deki su verimliliği probleminin bir nedeni ziraî sulama teknikleridir. Tarım dalı, bizde su kullanımının en büyük hissesini oluşturmaktadır. Su kaynaklarının yaklaşık yüzde 73’ü tarım bölümünde kullanılmaktadır. Sanayi ve evsel kullanım da kıymetli bir hisseye sahiptir. Fakat, tarım dalı su kaynaklarının en fazla tüketendir.

Türkiye, tarımda kıymetli bir yere sahip olan sulama sistemlerini modernize etmekte yavaş kaldı. Klasik sulama usulleri, suyun büyük bir kısmının buharlaşmasına yahut akarsulara sızmasına neden olurken, çağdaş sulama teknikleri daha verimli bir su kullanımını mümkün kılar. Ziraî sulama sistemlerindeki verimsizlik, su kaynaklarının israf edilmesine neden olmaktadır. Su kaynaklarının verimli kullanımı için, sulama sistemlerinin modernize edilmesi ve su tasarruflu tarım tekniklerinin kullanımı gerekiyor. Çağdaş sulama tekniklerinin kullanımı ve suyun faal bir formda yönetilmesi, ziraî su verimliliğini artırmak için kıymetli adımlardır. Damlama sulama, yağmurlama sulama ve yeraltı sulama üzere usuller, su kullanımında kıymetli tasarruflar sağlayabilir, suyun yanlışsız bir formda kullanılmasını sağlayarak verimliliği artırabilir.

Su verimliliği

Su verimliliği, su kaynaklarının daha verimli kullanımı için alınacak tedbirleri kapsar. Su verimliliği konusunda Türkiye’nin karşılaştığı kıymetli bir sorun, su kaynaklarının aktif bir halde kullanılmamasıdır. İsraf, tarım sulamasında verimsizlik, su kirliliği ve altyapı eksiklikleri üzere faktörler suyun aktif kullanımını engellemektedir. Bu durum, su kaynaklarının sürdürülebilirliği açısından kaygı vericidir. Su kaynaklarının verimli kullanımı için, sulama sistemlerinin modernize edilmesi, su tasarruflu tarım tekniklerinin kullanımı gerekmektedir.

Türkiye aslında su verimliliği ve su kıtlığıyla gayret etmek için çeşitli tedbirler almaktadır. Bunlardan biri, su kaynaklarının faal idaresi için su siyasetlerinin oluşturulmasıdır. Fakat daha fazla tedbir alınmasına gerek olduğu görülmektedir.

Su tasarrufu ve verimli sulama tekniklerinin teşvik edilmesi, su kullanımının azaltılması açısından değerlidir. Tıpkı vakitte, su kaynaklarının korunması ve kirliliğin önlenmesi için tesirli etraf siyasetlerinin uygulanması gerekmektedir.

Altyapı ve teknoloji yatırımları da su verimliliği konusunda kıymetli bir role sahiptir. Akıllı sulama sistemleri, suyun gereksinime nazaran kullanılmasını sağlayarak israfı önler. Su idaresi için sensörler, bilgilerin toplanmasını ve tahlil edilmesini sağlar, su depolama ve dağıtım sistemlerinin geliştirilmesi, su kaynaklarının daha aktif kullanılmasına katkıda bulunur.

Diğer bir su verimliliği tedbiri endüstride alınmalıdır. Endüstriyel tesislerde suyun faal halde kullanılması için geri dönüşüm sistemleri ve su tasarrufu teknolojileri kullanılmalıdır. Su tüketimini izlemek, su kıtlığının önlenmesinde ve su verimliliğinin artırılmasında kritik bir adımdır. Su kullanımının izlenmesi ve denetim edilmesi için suyun faal bir halde yönetildiği bir siyaset oluşturulmalıdır.

Kentsel alanlarda da su verimliliği büyük değer taşımaktadır. Su tasarrufu şuurunun artırılması ve suyun yanlışsız kullanılması için vatandaşlar bilinçlendirilmelidir. Su sızıntıları ve kaçakları düzeltilmelidir. Su kaynaklarının sürdürülebilir idaresi ve su tasarrufu su kıtlığının önlenmesi için koşuldur. Mesela su tasarruflu armatürlerin kullanımı, suyu israf etmemek için bir adımdır. Birebir vakitte, suyun hakikat bir formda depolanması ve geri dönüştürülmesi de su kaynaklarının korunması açısından değerlidir. Baraj ve göletlerin imali, suyun toplanması ve depolanması için tesirli bir metottur. Ayrıyeten, su arıtma ve geri dönüşüm sistemlerinin kurulmasıyla atık suyun tekrar kullanılması sağlanabilir.

İklim değişikliği 

Küresel iklim değişikliği üzere faktörler de su kaynaklarını etkiliyor. Artan sıcaklık, yağış düzensizlikleri ve su buharının artması üzere tesirler su kaynaklarını daha da azaltıyor. İklim değişikliği Türkiye’deki su verimliliği ve kıtlığı problemini daha karmaşık hale getiriyor.

Orman Bakanlığı’nın bir çalışmasına nazaran Türkiye’de ortalama sıcaklıklar önümüzdeki devirde daha da artacak. Bilhassa Doğu ve Güneydoğu’da bu artış 1-2 derece daha fazla olacak. Tekrar iklim değişikliğine bağlı olarak Türkiye’de yağışlar azalacak, Doğu ve Güneydoğu’da sıcak hava dalgası beklenen gün sayısı yılda 200 günlere ulaşacak. 2040 yılına kadar “ardışık kurak geçecek gün sayısı” 4 ila 15 gün ortasında artacak. Bilhassa Güneydoğu Anadolu’da daha belirginleşecek. Toplam kar örtüsü azalacak ve bu durum yaz aylarında su gerilimini artıracak. Bu gelişmeler ziraî üretim, güç ve içme suyu temininde kasvetlere neden olabilir, gıda üretiminde düşüşe yol açabilir.

YARIN: Su Verimliliği Strateji Dokümanı ve Aksiyon Planı