Son dakika! İstanbul sarsıntısına ne kadar hazırız? ‘Yaşlı bina yüzde 70!’

ÇİĞDEM YILMAZ İstanbul – Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde mercek altına aldığımız İstanbul’un ilçelerinden Bayrampaşa zelzeleye ne kadar hazır? 1999 zelzelesinde üç binanın yıkıldığı, 17 kişinin hayatını kaybettiği Bayrampaşa’nın Belediye Lideri Atila Aydıner, ilçedeki yapı stoğunun son durumunu, kentsel dönüşüm çalışmalarını ve 6 Şubat sonrası ne üzere tedbirler aldıklarını Milliyet’e anlattı.

Bayrampaşa, Balkanlardan göç eden vatandaşların birinci yerleşim alanlarının başında geliyor. 1990 yılında Eyüpsultan ilçesinden ayrılarak ilçe statüsü kazanan Bayrampaşa, 1950’li yıllarda toplumsal ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak İstanbul’un başka ilçelerinde olduğu üzere göç ve endüstrileşme ile sıhhatsiz gelişmeden nasibini alarak şekillenmiş. Ağır yapılaşmış toplumsal donatı, yeşil alan, ulaşım ve otopark gereksiniminin en üst düzeyde hissedildiği Avrupa yakasında ulaşım akslarının merkezi pozisyonunda bulunuyor. Yaklaşık 960 hektarlık alana sahip 11 mahalleden oluşan Bayrampaşa’da 2021 sayımına nazaran yaklaşık 275 bin kişi yaşıyor. İlçede İstanbul Zerzevat ve Meyve Hali, Otogar, AVM, sanayi ve ticaret alanlarının olması, ulaşım akslarının merkezinde kalması sebebiyle gündüz nüfusu yaklaşık 800 bini buluyor.

Yaşlı bina yüzde 70

İlçenizde yapı stoğu nedir, bu yapı stoğunun kaçı yenilendi ve kentsel dönüşüm projeleriniz nelerdir?

İlçemizde yer alan 20 bin 725 binanın yalnızca 6 bin 225 adedi Sarsıntı Yönetmeliği’ne nazaran inşa edildi ve Yapı Kontrol Hizmeti aldı. Geriye kalan yaklaşık 14 bin 500 adet binanın ise eski yönetmeliklere nazaran sarsıntı riskine karşı mesela betonu, demiri bugünkü standartları sağlayamayacak haldeki uygulamalarla inşa edildiği görülüyor. Bir diğer deyişle yaşlı bina stoğumuzun yüzde 70 olduğunu tabir edebiliriz. Beklenen Marmara zelzelesi göz önünde bulundurulduğunda binaların hemen yenilenmesi zarurettir. 1999 yılında Gölcük zelzelesi ve 2011 yılında Van sarsıntısında yaşanan can ve mal kayıplarımız artık inançlı ömür alanlarını oluşturmayı birinci maksat olarak ortaya koymayı gerekli kılmıştır. Bu bağlamda ilçemizde İstanbul’a ve ülkemizde örnek olabilecek üç büyük dönüşüm projesi başlattık.

Üret, aktar, boşalt, sürdür

Birincisi İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile birlikte İsmetpaşa Mahallesi’nde 490 binada 2 bin 300 bağımsız konutun Üret-Aktar-Boşalt-Sürdür modeli ile dönüşümünü gerçekleştirdiğimiz Bayrampaşa Eski Cezaevi Alanı Kentsel Dönüşüm Projesi. Bugün prestiji ile bu proje her türlü siyasi ve politik engellemelere dezenformasyonlara karşın hayata geçirilmiş, vatandaşlarımız altında otoparkı, yeşil alanı olan inançlı binalarda oturuyor.

TOKİ ile iş birliği

İkincisi ise Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımıza bağlı Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) iş birliğiyle yapmaya çalıştığımız Balkanlardan göçen vatandaşlarımızın birinci yerleşim alanı olan Vatan Mahallesi. Yaklaşık 23 hektarlık alana sahip Vatan Mahallesi, Bakanlar Heyeti kararı ile riskli alan ilan edildi. Mahallemizin konut bölgesinde birinci etapta 870 bina, 3 bin 700 adet konut ve 647 iş yeri olmak üzere toplam 4 bin 357 adet bağımsız kısmın dönüştürülmesi planlandı. İstanbul ve Türkiye’ye örnek olabilecek bir model ile devletimizin tüm imkanlarını kullanarak vatandaşın katılımcılığının sağlandığı bu projede hak sahipleri ile görüşme süreçlerimizde yüzde 50 oranında kontratlar imzalandı. Lakin TOKİ ile yapmış olduğumuz protokolde hak sahipleri ile üçte iki çoğunluk sağlanamamıştır.

Üçüncü büyük projemiz ise endüstrinin dönüşümüne örnek olabilecek gereksinim duyulan toplumsal donatı ve otopark muhtaçlığına katkıda bulunacak yaklaşık 45 bin metrekarelik Pancar Motor fabrikamızın Millet Bahçesi’ne dönüştürüldüğü proje. TOKİ ile iş birliği çerçevesinde yaptığımız Millet Bahçesi dönüşüm projesini inşallah çok yakın vakitte halkımızın hizmetine sunacağız. Zelzeleye hazırlık bağlamında toplanma alanları da büyük kıymet arz ediyor. Sarsıntı anında vatandaşlarımızın gereksinimlerini karşılayabilecek hizmetlerin sevk yönetim edileceği alanlar değerli. Bildiğiniz üzere Sayın Valimiz Ali Yerlikaya öncülüğünde İstanbul Riski Azaltma Planı (İRAP) çalışmaları var. Mümkün bir sarsıntıda bizim ilçemiz üzere ağır yapılaşmış eski bina stoğunun yüksek olduğu ilçelerde toplanma alanlarına çok büyük gereksinim var.

‘Vatandaşa misyon düşüyor’

6 Şubat’tan sonra ne değişti?

6 Şubat’ta yaşanan ülkemizi ve milletimizi derinden sarsan birçok canımıza ve ekonomik kayıplara mal olan Kahramanmaraş zelzeleleri yaşadığımız binaları inançlı hale getirmeye mecburî kılmıştır. Burada devlet millet iş birliği elzemdir. Bugün devletimiz hak sahiplerine 18 ay 3 bin 500 lira kira yardımı, kiracılara ise 7 bin TL taşınma yardımı yapıyor. Daire başına on yıl vadeli, 1 milyon 250 bin TL kredi takviyesi sağlanıyor. Belediyemiz imkanı olmayan vatandaşlarımıza 6306 Sayılı Kanun kapsamında riskli yapı tespiti dayanağı sağlıyor. Bu bağlamda ilçemizdeki yaklaşık 14 bin 500 adet binamızı planlı bir halde yenilemeliyiz. Sarsıntılar, oluşan can ve mal kayıpları bunu birincil gaye olarak acı bir biçimde ortaya koymuştur. Biz belediye olarak vatandaşımızın yanında tüm imkanlarımızla çalışmalarımızı yürütmekteyiz. Burada bir vazife de vatandaşlarımıza düşmektedir. Vatandaşlarımız beklenen Marmara zelzelesinde oluşacak can ve mal kayıplarını engellemek için gereken iradeyi göstererek binalarını yenilemeli. İnsanımızın hayatını hiçe sayan o malum çevrelerin tezviratlarına aldırış etmemeli. Belediyemiz tüm imkanları ile vatandaşımızın yanındadır. Burada hakikat ve kararlı adımlar atılamazsa dünün yanlışları bugünü tehdit ettiği üzere yarını da tesiri altına alacaktır.

Bayrampaşa

Yüzölçümü: 960 hektar
Resmi nüfusu: 280 bin
Günlük nüfusu: 1 milyon
Bina sayısı: 20 bin 725
1999 zelzelesinden sonra verilen ruhsat sayısı: 6225
Riskli yapı: 14 bin 500
Toplanma alanı sayısı: 76
Toplanma yerlerinin büyüklüğü: 760 bin 617 metrekare
Arama kurtarma sayısı: 12

‘Halkta panik havası oluştu’

6 Şubat zelzelesinden sonra kentsel dönüşüm talepleri arttı mı?

Marmara zelzelesi bugün olmazsa bile er ya da geç gerçekleşecek. Bunu bilim insanları yıllardır söylüyor. Lakin ne yazık ki, zelzele yaşanmadan kimse kimi şeylerin ciddiyetinin farkında değil. 6 Şubat’ta yaşanan sarsıntılardan sonra halkımız üzerinde bir panik havası oluştu. Bundan ötürü şu an taleplerimiz artmış durumda. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı lisanslı firmalara zelzele risk tahlili yaptıran birtakım vatandaşlarımızın risk tahlillerini de belediye bütçesinden karşılıyoruz.

‘Üstü park altı otopark’

Toplanma alanlarınız nereler ve kâfi mi?

Belediye lideri olarak çok ehemmiyet verdiğim hayata geçirdiğimiz altı otopark üstü park projelerimiz var. Bu projelerle hem otopark gereksinimini bir nebze olsun giderebilmek hem yeşil ve toplumsal donatı alanlarını artırmak hem de olası bir sarsıntıda inançlı alanlar oluşturmak vardı. Mesela Muratpaşa mahallemizde beş işlevli, altı 650 araçlık otopark, üstü park muhtarlık binamızın olduğu park, Muratpaşa mahallemizde Dr. Fazıl Küçük altı 300 otopark üstü park, Kartaltepe mahallemizde lunapark alanında altı 400 araçlık otopark, üstü 7 bin metrekare alana sahip park, Altıntepsi mahallemizde Merkez Camii yanı, altı 120 araçlık otopark üstü park, Yenidoğan mahallemizde altı 130 araçlık otopark üstü park, Atatürk Parkı altı 500 araçlık otopark üstü park, Kocatepe mahallemiz Pazar Caddesi’nde altı 250 araçlık otopark üstü park, Kent Parkı’nda altı 600 araçlık otopark, İsmetpaşa mahallemizde İsmetpaşa parkı, Terazidere mahallemizde Şehit Yıldırım Özbir Parkı üzere çok sayıda alanı vatandaşımızın hizmetine aldık.

‘En hoş sistem ada bazlı dönüşüm’

Ada bazlı kentsel dönüşüm Bayrampaşa’da mümkün mü?

Evet mümkün, neden olmasın ki. Biz kentsel dönüşümü parsel bazlı yapıyoruz esasen. Bir binanız var, bize müracaat ediyorsunuz, riskli alan içindeyse çürük raporu alıyorsunuz ve 6306 Sayılı Yasa’nın ilgili unsurlarına sahip oluyorsunuz ve kredi, kira yardımı alıyorsunuz. Binanızı yıkıyorsunuz ve yapıyorsunuz. Ama bu parsel bazlı yenileme, dönüşüm olmuyor. Sokak tıpkı sokak, cadde birebir cadde, otopark yok. Bu yüzden ada bazlı dönüşümle ilgili çalışmalarımız var. Bunun içinde rezerv alanları oluşturduk. Zira, en hoş sistem ada bazlı sistem. Ada bazlı kentsel dönüşümde yolları genişletiyoruz, altına otoparklar oluyor ve etrafında toplumsal donatı alanlarımız oluyoruz.

‘Uzlaşma çok kolay olmuyor’

Kentsel dönüşümdeki en büyük problemlerden biri de uzlaşma. Siz vatandaşı nasıl ikna ediyorsunuz?

Maalesef ki bu çok kolay olmuyor. Örneğin biz bir adanın üçte üçe yakınını topladık lakin iki binayı ikna edemedik. Bu iki bina “Nuh” dedi, “Peygamber” demedi. Biz de, iki binayı dışarıda bırakarak dönüşümü yaptık. Kimi vatandaşlarımız da, “Al konutumu, yenile, ben bir şey vermem” diyor. Bu bu türlü olmaz, herkesin fedakarlık yapması gerekiyor. Bir dairesi olup yerine iki hatta üç daire isteyen de var. Burada canımızı düşünmeliyiz. Şayet kendi canınızı düşünmüyorsanız bile, ailenizi düşün ve gelin konutlarınızı yenileyin. On yıl vade ile 0.79 faiz ile kira öder üzere on yılda bu ödemeyi yapacaklar. Buna devlet de, bankalar da şu an hazır. 18 ay 3 bin 500 TL kira yardımı ve iki kira bedeli de taşıma bedeli veriliyor. Beşerler da, haklı olarak bu paraya kiralık mesken bulamayacağını söyleyecek. Fakat hepimiz fedakarlık yapması gerekiyor.

YARIN: Ümraniye