Şirketlere sorumluluklarını hatırlatma günü

SERVET YILDIRIM – Dünyanın dört bir yanında milyonlarca insan 52 yıldır her 22 Nisan’da olduğu üzere bu hafta sonu “Dünya Günü’nü (Earth Day) kutladı.

“Dünya Günü”nün her yıl bir teması olur. 2019 yılında tema “Türleri Korumak”tı. 2020 yılında “İklim Hareketi” oldu. 2021’de “Ekosistem Restorasyonu”olarak belirlendi. 2022’nin teması ise “Sürdürülebilir, tabiat ile uyumlu, daha pak, daha yeşil yaşam”dı. Bu yılın teması ise “Gezegenimize Yatırım Yapın”dı. İş dünyasına sürdürülebilir uygulamalara yönelmesi daveti yapıldı.

Sembolik olarak gezegenin doğum günü olarak kabul edilen Dünya Günü, dünyanın korunması ve sürdürülebilir bir gelecek için farkındalık yaratmak için kıymetli bir fırsat. Zira bu türlü bir farkındalığa gereksinim var.

Mevcut durumun ciddiyetine dair ikazların sonuncusu geçen ay geldi. Mart ayında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) yayınladığı bir rapor, bilim adamlarının “son uyarısı” olarak tanımlanıyor. Bu raporda global ısınmayı 1,5 derece İle sonlu tutmak için alınan tedbirlerin “yetersiz” olduğunu belirtiliyor.

Hükümetlerin de bu istikamette çok heyacanlı olduklarını söylemek sıkıntı. Çok konuşuluyor ancak iş maddi dayanağa ve nakdî aksiyona geldiğinde herkes sessizleşiyor. Mesela OECD ülkelerinde düşük karbon teknolojilere yönelik araştırma geliştirme için kamu harcamaları GSYH’nın yüzde 0.04’ü dolayında. Yaklaşık 30 yıldır da bu oran çok değişmemiş.

Bu kayıtsızlık ile devam edilirse, Paris Anlaşması’nda ısrarla vurgulanan 1,5 derece sonu 2030’larda aşabilir.

Bununla birlikte, bilim adamları, harekete geçmenin hala mümkün olduğunu ve “herkes için yaşanabilir, sürdürülebilir bir gelecek sağlamak için gereken tüm tahlillere sahip olduğumuzu” söylüyor.

İş dünyasına düşen kritik rol

Dünya Günü, doğal kaynaklarımızın korunmasına, etrafın pak tutulmasına ve doğal ömür alanlarının korunmasına odaklanılan gündür. Lakin ayrıyeten hükümetlerin, sivil toplum örgütlerinin ve şirketlerin sürdürülebilir bir gelecek için nasıl işbirliği yapabileceklerini vurgulamaktadır.

Hükümetler, sivil toplum örgütleri ve şirketler de sürdürülebilir bir gelecek için işbirliği yaparak, doğal kaynakların korunmasına ve etraf dostu uygulamaların benimsenmesine yardımcı olabilirler. Bunu daima hatırlatmak ve gündemde tutmak gerekiyor.

Bu kapsamda İşletmelerin sürdürülebilir uygulamalara yönelmesi, doğal kaynakların korunmasına ve etraf dostu uygulamaların benimsenmesine katkıda bulunabilir. Bu şekilde gelecek kuşaklara daha düzgün bir dünya bırakmak mümkün olabilir. Dünya Günü tıpkı vakitte iş dünyasına ve örgütlere gezegeni müdafaa sorumluluklarını hatırlatma günüdür. Bilhassa iş dünyasının geleceğe dönük çevresel ayak izini azaltmak ve toplumsal eşitliği sağlamak üzere bir ödevi var.

Şirketler geçmişte etraf ve gezegen için atılacak adımlara ve alınacak tedbirlere birer maliyet ögesi olarak bakıyorlardı. Hala da bu türlü bakanlar var ancak her yıl artan sayıda sayıda şirket, bunun bir maliyet kalemi olmayıp bir iş yapma biçimi, işi sürdürmenin bir gerekliliği olduğunun farkına varıyor. Şirketler gezegen, insan ve refah için çalışacakları istikametinde taahhütlerini ortaya koymalılar. Şirketlerden beklenen sürdürülebilirlik stratejileri kapsamında çevresel ayak izi, toplumsal kalkınma, insan hakları ve tüketici sıhhati üzere öncelikli alanları belirleyip bunlara odaklanmalarıdır. Bu kapsamda her bir şirket geleceğe dönük taahhütlerini oluşturup bunu kamoyuna açıklamalı ve bir iş yapma biçimi olarak aksiyona başlamalıdır.

Gezegen üst başlığı altındaki iklim değişikliği, seragazı emisyonları, toprağın kullanımı, ekolojik hassaslık, su tüketimi, hava kirliliği, katı atık, biyoçeşitlilik kaybı ve plastik kirliliği üzere kavramlar gezegen eylemcilerinin değil iş dünyasının da problemi olmalıdır.

Dünya Günü 53 yıldır kutlanıyor

Böyle bir günün oluşturulması fikri birinci kez 1969 yılında bir UNESCO konferansında önerilmişti. O vakit şartlar bugünkünden çok farklıydı. Meseleler vardı lakin farkındalık yoktu. Mesela iklim sıkıntısının farkına şimdi tam olarak varılamamıştı. Global ısınmanın getireceği sonuçlar geniş kitleler tarafından bilinmiyordu. Gezegenin geleceğini kendine sıkıntı edinen örgütler şimdi kurulmamıştı. Gezegeni müdafaaya yönelik yasal düzenlemeler kabul edilmemişti, mücadelenin alt yapısı oluşturulmamıştı.

Böylesi bir ortamda, Vietnam’da savaşın sürdüğü 60’lı yılların sonunda ABD’de yapılan savaşı aksisi şovlar dünya gününün fikir başkanlarına ilham verdi. John McConnell üzere aktivistlerin böylesi bir gün için kimi teşebbüsleri vardı fakat ABD’li Senatör Gaylord Nelson, o periyotta meydana gelen bir petrol sızıntısının yarattığı etraf kirliliğini ve otoritelerin duyarsızlığını görünce harekete geçti; Dünya Günü fikrini ortaya attı. Emeli toplumun her bölümünde farkındalığı artırıp, kamuoyu baskısı ile hükümetleri hareket geçmeye zorlamaktı. Bu yaklaşımı sonuç verdi. Takviye görmeye ve takipçi bulmaya başladı. Bunlardan birisi de Harvard öğrencisi Denis Hayes’ti. Hayes üniversiteyi bırakıp Nelson’un peşine takıldı. Bir “gezegen eylemcisi” olarak öğrencileri harekete geçirmeye başlayarak Dünya Günü fikrinin ete kemiğe bürünmesinde kritik rol oynadı.

Ve 1970 yılının 22 Nisan günü 20 milyon Amerikalı sokaklara çıktı, gezegen için sesini yükseltti.