Savunma sanayiinde bayrak değişimi! İşte yeni periyodun şifreleri…

Türkiye seçimleri geride bıraktı. Kabinenin açıklandığı günün çabucak ertesinde kritik kurumlar için yapılan atamalar birbirini izledi. Bu süreçte Ankara’nın en kıymetli güç çarpanlarından biri olan yerli ve ulusal savunma sanayiinde de bayrak değişimi yaşandı.

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı misyonunu 9 yıldır sürdüren Prof. Dr. İsmail Demir’in yerine kesimin yeniden çok yakından tanıdığı bir isim olan ASELSAN CEO’su Haluk Görgün atandı. Pekala, bu değişim ne manaya geliyor? Yol haritasında nasıl değişiklikler beklemeliyiz? Bu soruların cevabını dalı uzun yıllardır takip eden savunma sanayii araştırmacılarıyla konuştuk.

SEKTÖR BUGÜNE KADAR Kİ EN GÜZEL DEVRİNİ YAŞADI

Uzmanların görüşlerine geçmeden evvel Prof. Dr. Demir devrinin kilometre taşlarını hatırlamakta yarar var. Doğal ki tüm sistemleri ve gelişmeleri yazmak mümkün değil zira 9 yıllık bir süreçten bahsediyoruz.

TRT Haber’den Sertaç Aksan’ın haberine nazaran; son 9 yılda yaşanan kıymetli birincileri sayarken akla öncelikle gelenler, Ulusal Muharip Uçak KAAN’ın pist başı yapması, Bayraktar Kızılelma’nın birinci uçuşu, Hürjet’in birinci uçuşu, TCG Anadolu’nun teslim edilmesi, İMECE uydusunun fırlatılması, Altay tankının teslimi, yerli motoruyla Gökbey’in birinci uçuşu, Özgür projesi kapsamında modernizasyonu tamamlanan birinci F-16’nın teslimi, Tayfun ve Cenk füzelerinin atışı oluyor. Bu saydıklarımız yalnızca 2023 yılında hayata geçen işler.

Geçmişten bugüne baktığımızda birinci ulusal piyade tüfeğinden birinci ulusal turbojet füze motoruna, birinci ulusal hava savunma sistemi Korkut’a ulusal imkanlarla geliştirilen birinci dalgıç tespit sonarı Aras-2023’ten birinci ulusal ağır sınıf torpido Akya’nın teslimine kadar çok kritik kalemler var.

Demir devrinde savunma sanayiindeki sayılar aslında dalın nereden nereye geldiğini gösteriyor. 2014 yılında 1,5 milyar dolar olan savunma ve havacılık ihracatı, 2022 yılında 4,4 milyar dolara ulaştı. 2004 yılında 5,1 milyar dolar olan savunma ve havacılık cirosu, 2022 yılı sonu itibariyle toplam 12,2 milyar dolara vardı. 2014 yılında 361 savunma projesi yürütülürken 2023 yılında bu sayı 810’u aştı.

“DAHA YÜKSEK VERİMLİLİK SAĞLANABİLİR”

Savunma ve Denizcilik Araştırmacısı Kozan Selçuk Erkan, SSB’deki değişimi değerlendirirken Haluk Görgün ismini ‘son derece isabetli bir tercih’ olarak yorumluyor.

ASELSAN’ın hem devlete hem askeriyeye çok geniş bir yelpazede savunma sanayi eserleri ve farklı tahliller sunduğunu anımsatıyor Erkan. Şu anda kamuda en çok işbirliği ve iştiraki olan, en büyük kurumumuzun ASELSAN olduğunu vurgulayıp, “Bu kurumun başındaki ismin savunma sanayi başkanlığına gelmesi epeyce isabetli. Masanın her iki tarafında da oturabildiği için verilecek kararlarda inisiyatif alıp verimliliği yükseltebilecek bir isimden bahsediyoruz” sözünü kullanıyor.

“ALT SİSTEM VE BİLEŞEN BAZLI ADIMLAR DEVAM ETMELİ”

Kadir Doğan da kesimi yakından takip eden bir isim. İsmail Demir’e büyük bir teşekkür etmek gerektiğini söyleyerek başlıyor anlatmaya. Bölümün gelişimi kadar karşılaşılan zorlukların altından da bir formda kalkıldığından bahsediyor.

S-400 sıkıntısı, CAATSA yaptırımları, direkt ya da örtülü ambargolar akla birinci gelenler. Böylesine bir devirde bile Türk savunma sanayiinde çarklar döndü. Ve bunda aslan hissesi Demir’in.

İsmail Demir periyodunda ortaya konulan hava savunma sistemleri, insansız hava araçları ve kara araçlarının çok kıymetli roller oynadığından bahsediyor Doğan ve “Türkiye, sistem ve platform bazında kendine yetebilen bir ülke haline geldi. İsmail Demir son yıllarında alt sistem ve bileşen bazında bir atılım başlattı. Bana kalırsa en kıymetli nokta da burasıydı.” diyor.

YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ESERLER ÖNE ÇIKABİLİR

Haluk Görgün devrinde nasıl bir yol haritası beklediğini de soruyoruz Doğan’a… Görgün’ün hem dalın insan kaynağı edinimi hem de teknoloji kazanımında yıllardır faaliyet gösteren bir kurumdan gelmesini kıymetli buluyor. Görgün’ün akademisyen kimliğinin yanı sıra kesim dinamiklerini de çok yakından bilen bir isim olmasını olumlu görüyor.

“Bu nedenle bana kalırsa yeni vazifesinde de çok başarılı olacak.” dedikten sonra devam ediyor: “Tüm bunların yanı sıra hem kendisinin uzmanlık alanı hem ASELSAN’da misyon yaptığı periyotta edindiği birikimler ve gerçekleştirdiği onlarca proje hem de Türk savunma sanayiinin gereksinimlerine bakılırsa birinci öncelik alt sistem ve bileşenlerde kendi kendine yetebilen bir Türk savunma sanayii olacak.

Son devirde ASELSAN çeşitli radar projelerinden, yarı iletken geliştirmeye, GaN (Galyum Nitrat) transistorlerden, VoX (Vanadyum Oksit) Kızılötesi dedektörler kadar birçok alanda atılım yaptı. Bu adımlar Haluk Görgün periyodunda başladı yahut onun devrinde ivme kazandı. Bu atılımların en değerli noktası Türkiye’nin gereksinimi olan, çok yüksek teknoloji eserler olması. Bana kalırsa Görgün bu alanda Türk savunma sanayiinin ilerlemesine öncülük edecek ve sahip olduğu deneyim ile de başarılı olacak.”

“‘DİŞ ÇIKARAN’ BİR DALI YÖNETMEK KOLAY DEĞİL”

Savunma Sanayii Araştırmacısı Anıl Şahin ise İsmail Demir’in birinci devrinin hem SSB’nin tertip yapısı hem de hitap ettiği dal açısından çok olaylı bir devir olduğuna dikkat çekiyor. Bu periyotta, Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın direkt olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bağlandığını ve kurumun “Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı” olarak yine yapılandığını anımsatıyor.

Türk savunma sanayiinin Demir idaresinde lisans altı üretimden özgün platform geliştiricisi kimliğine büründüğü bir devir yaşadığının altını çiziyor Şahin. Demir devrindeki zorlukları sayarken Çukur Operasyonları, Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu, Barış Pınarı, Bahar Kalkanı Harekatları ve Pençe Operasyonları’nı unutmamak gerektiğini de kelamlarına ekliyor.

Haluk Görgün devrindeki beklentilerini anlatırken evvel bir bilgi paylaşıyor Şahin ve Görgün devrinde ASELSAN’ın dünyanın en büyük birinci 50 şirketi içerisine girmeyi başardığını söylüyor.

Ancak Savunma Sanayii Başkanlığı’nın çok daha önemli bir sorumluluk olduğunu vurguluyor ve “Bir sefer Türk savunma sanayii ‘diş çıkaran’ bir bölüm. Hasebiyle çeşitli sancıları oluyor. Yurt dışı ülkeler tarafından uygulanan ambargolar bunlardan biri. Öte yandan ihracat gerçekleştirmek zorunda olan bir bölüm zira daima olarak büyümesi gerekiyor. Haluk Görgün devrinde ihracatın ana odak halini alacağını, öte yandan mevcut ulusallaştırma çalışmalarına süratle devam edileceğini düşünüyorum” biçiminde konuşuyor.

Şahin’in son notu kabineden kimi isimlerin SSB Lideri Görgün ile birlikte atacağı adımlarla ilgili oluyor. Uyumun çok kritik olduğundan bahsediyor Şahin ve “Savunma, Dışişleri, Sanayi ve Teknoloji bakanlıkları ile SSB ortasındaki ahenk çok kıymetli. Bu uyum hem savunma sanayii ihracatının arttırılmasına hem de Türkiye’ye yönelik ambargo halinin değiştirilmesine imkan sağlayabilir” diyerek kelamlarını tamamlıyor.

“OPERASYONEL BAĞIMSIZLIĞIN ARTACAĞI BİR PERİYOT GÖREBİLİRİZ”

Savunma Sanayii Başkanlığı’ndaki bayrak değişimini görüştüğümüz son isim Savunma Sanayii Araştırmacısı Fatih Mehmet Küçük…

İsmail Demir’in başkanlığı 9 yıllık uzun bir devri kapsadığı için tüm değerlendirmelerin bir ölçüde eksik kalacağını söz ederek anlatmaya başlıyor Küçük.

Türk savunma sanayiinin ikame eser geliştirme periyodundan kendi konseptini kendisi oluşturduğu özgün ve yenilikçi geliştirme sürecine geçişin Prof. Dr. Demir vaktinde gerçekleştiğinin altını çiziyor.

Haluk Görgün periyodunda nasıl bir SSB beklediği sorusunu ise şöyle yanıtlıyor:

“Bizler ‘Haluk Hoca’ diyoruz. Hakikaten bizim öğrencilik devirlerimizde kendisi Gebze Teknik Üniversitesi’nde rektörlük misyonunu yürütüyordu. Kendisi ile tanışıklığımız bölümden de evvel.

Bu konu Görgün’ün SSB’deki vazifesini de azami ölçüde etkileyecek. Bölümde uzun vakittir üniversite-savunma sanayii iş birliğini artırmaya yönelik gayretler var. Bu uğraşların artırılması gerek. ASELSAN üzere devasa bir yapıyı yöneten Görgün’ün buradaki deneyimlerini kesimin tamamına yönelik yaklaşımında katkısı olacağını düşünebiliriz.

Haluk Görgün’ün ASELSAN Genel Müdürlüğü devrinde birçok ambargo ve tedarik sorununu şahsen yaşamış/yönetmiş olması dalın bu noktadaki en büyük sıkıntılarının birine çok aşina olduğu manasına geliyor.

Dolayısı ile alt sistem ve bileşen noktasında gerek ASELSAN gerek başka kurumlarımızın çalışmalarına daha çok ağırlaşacağını bekleyebiliriz. Keza Görgün’ün geçtiğimiz aylarda TSK’nın operasyonel bağımsızlığı manasında çeşitli sözleri olmuştu. Ben eldeki imkanları süratlice operasyonel bağımsızlığı artırma noktasında daha faal kullanma uğraşında olacağını düşünüyorum.”