Sanat hafızası daima canlı kalacak

Milliyet Yayınları, birinci sayısı Genel Yayın Direktörü, başyazarı Abdi İpekçi öncülüğüyle 29 Eylül 1972’de basılan Milliyet Sanat mecmuasının 50 yıllık öyküsünü aktaran ‘Türkiye’nin Sanat Hafızası: Milliyet Sanat 50. Yıl Kitabı’nı okuyucuların ilgisine sundu ve araştırmacıların kayıtlarına kazandırdı.

Cumhuriyet’in 100’ncü yılına armağan olarak, Deniz Kültür katkılarıyla, gazeteci ve sanat eleştirmeni Evrim Altuğ’un 1,5 yılda ortaya koyduğu arşivsel derleme, yayının tanıklık ettiği Türkiye ve dünyadaki değişimleri biçimsel, içeriksel, editoryal ve görsel dönüşümleriyle yansıtıyor.

Kapsamlı bir arşiv çalışmasının akabinde Evrim Altuğ’un derlediği kitap Cumhuriyet’in 100’üncü yılına bir armağan. 

‘Dostlar dergâhı’

Dergi, yayın ömrü uzunluğu Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan Onat Kutlar’a, Orhan Pamuk’tan Ferzan Özpetek’e, Haldun Taner’den Bülent Ecevit’e, Tarık Dursun K.’dan Ferit Edgü, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Aziz Nesin, Nazan Ölçer ve Nedim Gürsel’e birçok imzanın istekli katkı sunuşuyla da kayda geçiyor.

Yarım asırlık arşiviyle bir ‘dostlar dergâhı’na dönüşmüş mecmuanın ele aldığı kişi ve hususların geleceğe dönük eleştirel vizyonu, 430 sayfalık çalışmanın içerdiği birçok yazılı ve görsel alıntıyla da belgeleniyor. Milliyet Sanat, vakit içinde internet sayfası, Podcast içerikleri, toplumsal medyada etkileşimli varlığı, toplumsal yardım kampanyaları, sanat müsabakaları ve varlıklı yazılım imkanlarıyla, Türkiye ve dünyanın kültür sanat liderlerini, günümüz ve yarının okurlarıyla baş başa getirmeyi, bugün de sürdürüyor.

‘Türkiye’nin Sanat Hafızası’, Akal Atilla, Zeynep Oral, İdeal Tamer, Tuğrul Eryılmaz ve Filiz Aygündüz’ün yazı işleri ve yayın direktörlüğü periyodunda deneyimledikleri türlü kültür, niyet, siyaset ve tenkit durumları ve tesirlerine dair ‘geleceğe dönük bir hafıza yoklaması’ olarak, Milliyet Sanat mecmuası arşivlerinden, geleceği de okuyup, anlamayı hedefliyor. 10’ar yıllık periyodik derlemeler hâlindeki çalışma, ‘kültür – sanat gazeteciliği’ alanında ekol olarak kabul gören Milliyet Sanat mecmuasının, farklı yaratıcılık alanlarının tüm işçileri için nasıl bir söz, tahsil, tenkit ve arşiv kaynağı olduğunu gözle görünür hale sokuyor.

Derginin iç sayfa ve kapaklarının metinlere eşliği ile kurgulanan kitap, tıpkı vakitte basın şehidi İpekçi’nin hayat ve meslek çizgisindeki ‘çoğulcu demokrasi’ mefkuresine sâdık bir duruşla, ortaya koyduğu birikimin tarihi satır başlarını, asıl katkı kaynağı ve sahibi olarak tanıdığı, tüm muharrir ve okurlarıyla tekrar paylaşıyor.

Belovacıklı: En kıymetlisi okurların sadakati, çalışanlarının özverisi

“Türkiye’nin Sanat Hafızası: Milliyet Sanat 50. Yıl Kitabı”, Türkiye’nin en değerli sanatçı ve grafik dizayncıları için bir açık yapıt ve bağlantı alanı, bir nevî kamusal alan haline gelmiş mecmua kapaklarıyla, bu editoryal ve sosyo-kültürel seyahati simgeliyor.

Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı, kitapta yazdığı önsözde, şu tabirlere başvuruyor: “Milliyet Sanat mecmuasının Milliyet gazetesiyle olan organik bağı onun uzun ömrünün anahtarlarından biri. Ancak en önemlisi, okurlarının sadakati, çalışanlarının özverisi. Tüm bunların sonucunda yarım asrı hiç orta vermeden geride bıraktı. Bu sürekliliğin gelecek yıllar, kuşaklar ve süreli yayınlar için de örnek teşkil etmesi, Milliyet Sanat mecmuasının yeni gazeteciler ve yeni okurlarıyla kısa vadede 100. yılını görmesi, en büyük dileğim. Eşlik ettiği her Cumhuriyet döneminde giderek zenginleşecek hafızası, Türkiye’de sanatı güçlendirecektir.”

Editörlüğünü, Milliyet Sanat Mecmuası Yayın Direktörü Filiz Aygündüz’ün üstlendiği, kapak tasarımı Utku Lomlu, görsel direktörlüğü Ayla Dündar imzalı çalışmada dergiye uzun yıllar emekleri geçmiş eski yayın direktörleri, gazeteci müellifler Zeynep Oral ve Tuğrul Eryılmaz ile yapılmış söyleşiler de tarihe not düşerken, Filiz Aygündüz, bu arşivsel kısımda şu sözleri kullanıyor:

“Milliyet Sanat, her 10’ar yıllık dönemlerde değişik evrimler geçirip, 50 yılını tamamlamış. Sürekli kendini yenilemiş. Çağın dergicilik anlayışına, değişen okur profillerine uyumlanmış. Bundan sonra da değişim ve dönüşümü devam edecektir. Zaman teslimler olacak, yeni takımlar ve yeni okurlarla 100 yaşına doğru yol alacak; Milliyet gazetesi yaşadıkça, Milliyet Sanat mecmuası de yaşayacaktır.”

Gazeteci, eleştirmen Altuğ ise projenin okura fonksiyonel taraftan neyi sunduğu konusunda şu yorumda bulunuyor: “Milliyet Sanat mecmuası, yarım yüzyılda Türkiye ve dünyada kültür-sanat üretiminin sorumlulukla kayıt altına alınması kadar, bu üretimin izleyiciler, aydınlar ve yeniden sanatkarlara hangi yollarla, yaratıcı ve eleştirel geri dönüş yaptığı ismine eşsiz bir paylaşım ve miras kaynağı olagelmiş. ‘Türkiye’nin Sanat Hafızası’ olmaya istekli bu kitap, kelam konusu mirasın gündemi hem geçmiş, hem de bugün ve gelecek ismine değiştiren güçteki en tarihî olayları, yapıtları ve röportajlardan altı çizilmeye kıymet fikirlerini, birinci sefer tekrar tartışmaya açarak, gün ışığına çıkarıyor.”