‘Rüzgâr ve güneşle’ tasarrufun ipuçları

FATMA GÜLÇİN KABASAKALLI – Türkiye’nin 2022 yılında heyeti elektrik gücünde rüzgâr ve güneşin hissesinin iki katına çıkarıldığında, elde edilebilecek ekonomik faydayı hesaplayan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi dikkat alımlı sonuçlara ulaştı. Kurum, geçtiğimiz yıl elektrik üretiminde gerçekleşmiş bilgiler üzerinden, rüzgâr ve güneşin iki katına çıkarılarak 43 GW’a yükseldiği senaryo ile hiç yenilenebilir güç kullanmadan yalnızca doğal gaz ve kömür yani fosil güç senaryosu modellendi. Böylelikle elektrik üretiminin maliyetlerini karşılaştıran bir rapor yayınladı. Birinci kere Milliyet Güç mecmuasıyla yayınlanan raporda “piyasa maliyetleri, ithal yakıt maliyetleri, doğal gaz sübvansiyon bedelleri ve karbon emisyonlarında” 2022’de gerçekleşen datalarla, iki farklı senaryoyla karşılaştırıldığında, çok kıymetli kazanımlar elde edebileceği ortaya çıktı.

10 milyar dolar tasarruf

Çalışmadaki “Rüzgâr ve Güneşin Fazla Olduğu” senaryoda hesaplanan piyasa maliyetlerinin, tıpkı devirde gerçekleşmiş reel maliyetlerin yüzde 24.7 altında seyrettiği görüldü. Rüzgâr ve güneşin olmadığı senaryoda ise, yerli kömür kaynaklı üretimin artmasına karşın, emtia fiyatlarındaki artışın piyasa maliyetlerini yüzde 3.6 oranında artırdığı görüldü. Türkiye’nin elektrik üretiminde doğal gaz ve ithal kömürün hayli büyük bir hissesi bulunuyor. Bu nedenle kamu bütçesinde önemli bir ithal yakıt maliyeti yükü ve cari açık tesiri bulunuyor. Elektrik üretiminde 2022’de 18.6 milyar dolarlık ithal yakıt maliyetinin, rüzgâr ve güneş iki katına çıkarılsaydı, 8.3 milyar dolara düştüğü hesaplanırken, büsbütün fosil yakıt kullanıldığında ithalat maliyetinin 21 milyar dolara çıkacağı öngörülüyor. Bir diğer deyişle, rüzgâr ve güneşin fazla olduğu senaryonun uygulanması durumunda Türkiye’nin ithal yakıt maliyetlerinde 10.3 milyar dolar ülke iktisadına kazandırılabildiği görülüyor.

Sübvansiyona gerek kalmıyor

İthal edilen doğal gaz için her ay kullanım bazlı tarifeler belirleniyor ve doğal gaz satışı bu tarifeler üzerinden yapılıyor. İthal yakıt maliyetlerindeki değişimler nedeniyle elektrik santrallerine sübvansiyonla fiyat artışlarının piyasaya tesiri azaltılmaya çalışıyor ve sübvansiyon maliyetleri kamu bütçesinden karşılanıyor. Çalışmada, geçtiğimiz yıl elektrik bölümüne satılan doğal gaz için 1.9 milyar dolar sübvansiyon uygulandığı hesaplanırken, Rüzgâr ve Güneşin Fazla Olduğu Senaryo uygulansaydı 1.2 milyar dolar sübvansiyon maliyetinden kurtulma imkânı elde edileceği ortaya koyuldu. Bu, doğal gaz için sağlanan 1.9 milyar dolarlık sübvansiyona hiç gerek kalmazken, ilaveten 1.2 milyar dolarlık sübvansiyondan da kurtulma manasına geliyor. Böylelikle daha fazla rüzgâr ve güneş gücü ile elektrik piyasasındaki 3.1 milyar dolarlık ekonomik yarar sağlanabilirdi.

‘Emisyonlarda’ yüzde 21 düşüş

Türkiye’nin elektrik üretimi kaynaklı sera gazı emisyonlarını 2022 için 148.6 mt CO2e düzeyinde hesaplayan çalışmaya nazaran, rüzgar ve güneş iki katına çıkarılsaydı yüzde 21.4 düşerek, 116.8 mt CO2e olacaktı. Fosil yakıtın olduğu senaryoda ise, emisyonlarda yüzde 32.4 artış öngörüldü. SHURA Yöneticisi Alkım Bağ Güllü, “Rüzgâr ve güneş heyeti gücündeki bu artış, elektrik fiyatları ve piyasa maliyetini düşürürken, güç ithalat maliyetini azaltmakta, ayrıyeten iklim değişikliğine neden olan karbon emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmaktadır” dedi. Güllü, rüzgâr ve güneş kaynaklarının sisteme daha fazla entegre edilebilmesi için, “yatırımcı tarafında maliyet bazlı, öngörülebilir piyasa şartlarının sağlanması, güç dönüşümü yatırımlarının gereken süratte yapılabilmesi için son derece kıymetli olduğunu, finansmana erişim için gerekli siyasetlerin hayata geçirilmesi ve pak teknolojiler için teşviklerin çok önemli” olduğunu vurguladı.