Rize yaylalarında kardan ‘mikroplastik’ çıktı
Rize Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Fen Lisesi 11’nci sınıf öğrencileri Alperen Açıkmeşe ve Eyüphan Albayrak, ‘Ulusal Kutup Bilim Seferi’ne katılan RTEÜ’deki bilim beşerlerine esinlenerek mikroplastikler kirliliğini araştırmaya başladı.
Öğrenciler, kentte deniz düzeyinden 1500 ile 2 bin 500 metre yükseklikteki Handüzü, Elevit, Tulumpınar, Ovit ve Çağrankaya yaylalarından geçen yıl aralıkta yeni yağan kardan numune aldı. Öğrenciler, ayak basılmamış pak kar örneklerini RTEÜ Su Eserleri Fakültesi’ndeki laboratuvarda mercek altına alıp, inceledi. İncelemelerde yağan karda 5 milimetreden küçük mikroplastik modülü tespit edildi.
TÜRKİYE 3’ÜNCÜSÜ OLDULAR
Gençler çalışmalarını projelendirerek TÜBİTAK’ın lise öğrencileri ortasında düzenlediği ‘Kutup projeleri’ müsabakasına katıldı. Milyonlarca modüle ayrılıp yok olmadan tabiatta kalan ‘mikroplastik’lerin, atmosferde dolaşıp, kar yoluyla içme suyu kaynağı olan derelere ve denize karışma riskini gözler önüne seren öğrenciler, projeleriyle Türkiye 3’üncüsü oldu.
‘SENTETİK DOKUMADAN KORUNMANIN YOLUNU İVEDİLİKLE BULMALIYIZ’
Öğrencilere çalışmalarında takviye veren RTEÜ Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülgen Aytan, “Türkiye’de birinci kere yeni yağan karda mikroplastik tespit edildi. Yeni yağan karda mikroplastik varlığı aslında bu kirleticinin ne kadar hudut tanımaz olduğunu, kaynağından nasıl çok uzağa taşınabildiğini ortaya kondu. İnsan kanına kadar mikroplastiklere rastlanıyor. Bu çalışma bizi tekrar düşünmeye sevk ediyor. Sentetik dokumadan ne formda korumalıyız, bunun yollarını hemen bulmalıyız” diye konuştu.
‘ŞEHİR MERKEZİNDEKİ TEHLİKE BÜYÜK’
Öğrencilerin proje danışmanı Kimya Öğretmeni Kadriye Dinç, “Belirlediğimiz lokasyonlar sahiden insan elinin değmediği bölgelerdi. Örnekleri büyük hassasiyetle almamıza karşın karşılaştığımız bu sonuç, kent merkezindeki tehlikenin çok daha büyük olduğunu gözler önüne seriyor. Şayet bunlara önlem alınmazsa ileride bizi tehdit edeceğini, jenerasyonlardan kuşaklara aktaracağımız gen mutasyonlarına sebep olabileceğini düşünüyorum” dedi.
‘OLUMSUZ SONUCU VARSA ONLARI DA GÖRECEĞİZ’
Proje takımında yer alan Alperen Açıkmeşe, ‘Ulusal Kutup Bilim Seferi’ne giden Türk bilim insanlarının çalışmalarının projelerine esin kaynağı olduğunu söyledi. Açıkmeşe, “Antarktika’dan alınan numunelerde Türk bilim insanları tarafından ‘mikroplastik’ tespit edilmişti. Bu bizi de Antarktika üzere uzak bir yerde mikroplastiklere rastlanıldıysa ‘acaba bizim yaylalarımızda da mikroplastik var mıdır’ diye düşündürdü. Bu fikrimizi Ülgen Aytan Hocamıza anlattık. Hocamız bize numuneleri nasıl alıp nasıl tahlil edeceğimizi öğretti. Eğitimden sonra aldığımız numuneleri laboratuvarda inceledik; tahlillerin sonucunda mikroplastiklere rastladık. Biz bu araştırma ile mikroplastiklerin ne kadar hudut tanımaz bir kirletici olduklarını bir defa daha gözler önüne seriyoruz. Bunun sonucunda mikroplastiklerin ne kadar olumsuz sonucu varsa onları da göreceğiz” dedi.
‘KAR BİLE SUÇSUZ DEĞİL’
Mikroplastik kirliliğinin gelecekte büyük tehlike olacağını söyleyen Rize TOBB Fen Lisesi öğrencisi Eyüphan Albayrak da, “5 farklı lokasyonda numuneleri aldık ve laboratuvar ortamında inceledik. Elde ettiğimiz sonuçlarla Türkiye’de birinci kere mikroplastiklerin kar ile yeryüzüne taşındığını kanıtlamış olduk. Bulduğumuz mikroplastiklerin tümü fiber tipliydi. Bunlar çoğunlukla kullandığımız sentetik dokumalardan atmosfere karışıp insan tesirinden çok uzak yerlere taşındığını gösteriyor. Şayet plastik gereçleri bu halde kullanmaya devam edersek, daha uzak alanları tehdit ederek oradaki canlıları makus etkileyeceğiz. Uzun bir süreçten geçtik ve sonucunda Türkiye 3’üncüsü olduk; gururluyuz. Projeden evvel ‘kar bembeyaz, temiz’ diye düşünürdük. Hatta kar yediğimiz bile olmuştur. Artık karın bile saf olmadığını biliyoruz. Bulduğumuz sonuçlar, mikroplastiklerin ileride ne kadar büyük tehlike olduğunu gösteriyor ve gelecekte dünyayı büyük oranda tehdit edeceğini gözler önüne seriyor. Bunlar da bizi korkutuyor” tabirlerinde bulundu.