Orhan Veli’nin Ankara’sı

Seray Şahinler – Orhan Veli, ‘İstanbul şairi’ tabirinin kuşkusuz en çok yakıştığı şairdir. İstanbul’u, Boğaziçi’ni, kentin sokaklarını, kaldırımlarını, Galata’yı, Beyoğlu’nu kendine has ruhuyla imgeler. İstanbul’un tahminen de her köşesinde sesi, izi vardır. 36 yaşında hayata veda eden Orhan Veli’nin kısacık ömründe İstanbul kadar yeri olan bir öbür kent daha var: Ankara.

Muzika-i Hümayun’da klarnist olan babası Mehmet Veli Bey’in işi nedeniyle çocukluk yıllarından itibaren yolunun kesiştiği Ankara, birinci gençlik ve son günlerine kadar hayatının kıymetli duraklarından biri olmuştu. Cumhuriyet’in ilanıyla yine düzenlenen (Bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası) orkestra çalışmaları için Ankara’ya giden babasının yanına 1925’te göç eden Kanık ailesinin başşehir serüveni başlar. Akabinde Orhan Veli’nin Taş Mektep, Ankara Erkek Lisesi yılları gelir. Memuriyete, Evkaf Apartmanı’na, Yaprak Bürosu’na kadar süreç uzar masraf.

Araştırmacı-yazar Tolga Aydoğan, Orhan Veli’nin Ankara’da geçtiği yollardan geçerek kapsamlı bir araştırmaya imza attı. YKY’den çıkan “Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri” isimli kitap, şairin hayatında kıymetli bir yere sahip olan fakat biyografik hikayesinde kapsamlı atıflara pek rastlanmayan periyoduna ışık tutuyor.

Burada şahsî bir parantez açmak istiyorum. Tolga Aydoğan geçtiğimiz yıl beni arayıp Orhan Veli’nin Ankara yılları üzerine çalıştığını söylediğinde çok sevinmiş ve heyecanlanmıştım. Aydoğan, “Ağabeyim Orhan Veli” kitabımda, şairin kız kardeşi Füruzan Yolyapan ile yaptığım söyleşilerdeki Ankara ayrıntılarına dair birkaç soru sordu, bu husustaki tek referansım Füruzan Hanım’ın hatırında kalanları kendisiyle paylaştım. Ankara’da yaşayan, kentin hafızasını ve belleğini çok güzel bilen birinin bu araştırmaya koyulması kıymetliydi. Tolga Aydoğan bir müzayedede tesadüfen rastladığı fotoğrafın izinde araştırmaya başlamıştı. Ve sonunda “Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri” kitabı okuruyla buluştu.

Yaşadığı ve yazdığı yerler

Kitapta, Kanık’ların Ankara’da birinci oturduğu evden Ankara Erkek Lisesi Bahçesi’ne, Orhan Veli’nin arkadaşlarıyla ve ailesiyle birlikte poz verdiği o meşhur karelerin Ankara’daki fonuna, PTT yıllarına, şairlerin buluştuğu pastanelere, Orhan Veli’nin Çubuk’taki trafik kazasına, Nurullah Ataç ile Baraj Gazinosu’ndaki anlarına, büyük aşkı Nahit Hanım’ın Ankara’daki izlerine, Çeviri Ofisi yıllarına, ofiste çalıştığı sırada kaldığı konuta, otellere, Ankara’daki son adresine kadar pek çok ayrıntının kaydı tutulmuş. Şairin biyografisinde detaylandırılmayan birçok mevzuya yeni pencereler açılmış. Orhan Veli’nin hayatından izlerin Ankara’yla kesişimi, bir devrin kıssasını de yazdırmış elbette müellife. Şairin pek bilinmeyen arkadaşı Hayrettin Kazım Soyueren’i tanıyor, Carmen Meyhanesi’nde Recep Peker’i öpüşüne şahit oluyor, Çeviri Ofisi takımının Şükran Lokantası ile Kürdün Meyhanesi’ndeki atmosferine eşlik ediyoruz. Bu bilgiler ve anekdotlar Ankara’nın hafızasına da katkı sunuyor zira Aydoğan, bahsi geçen birçok yeri bugünkü hâlleriyle de not düşmüş. Atıf yapılan kareler, Orhan Veli’nin devrindeki kentin panoramasını çıkarırken bugün kentlerin dönüşümü hakkında da ipuçları veriyor.

Kitapta da dikkat çekildiği üzere Orhan Veli, Ankara’da yaşadı, Ankara’yı yaşadı, okudu, çalıştı, âşık oldu. 36 yıllık kısacık hayatına çok şey sığdırdı, geçtiği her yerde, dokunduğu her bireyde, söylediği her kelamda derin iz bıraktı. Onun hayatını araştırmaya başladığınızda nasıl sonsuz bir keşif olduğunu tadacaksınız. Eminim ki “Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri” bir öbür yeni keşiflerin ve araştırmaların da habercisi.