Nükleer güç ilgisi artar mı?

SERVET YILDIRIM – Nükleer gücün, güç gereksinimini karşılarken etrafa olan tesiri her vakit tartışma konusu olmuştur.

Nükleer güç, nükleer tepkilerden elde edilen bir güç tipidir. Yüksek yoğunluklu bir güç kaynağıdır ve başka yenilenebilir güç kaynaklarına kıyasla daha fazla güç üretir. Fosil yakıtlar üzere nükleer güç de doğal kaynaklardan elde edilmektedir, lakin fosil yakıtların tersine nükleer güç, doğal kaynaklardan daha verimli bir halde kullanılabilmektedir. Nükleer güç, öteki güç kaynaklarına nazaran daha az sera gazı emisyonu ve hava kirliliği yarattığı için pak güç kaynağı olarak kabul eden geniş bir kesim var.

Ancak, bu görüş birçok tartışmaya da neden oluyor. Kimileri, nükleer gücün etraf dostu ve düşük karbonlu olduğunu savunurken, nükleer gücün etraf üzerinde büyük bir tesiri olduğunu ve güvenlik meselelerine neden olduğunu sav eden geniş bir kesim de bulunuyor.

Nükleer güç lobisi yapan şirketler ağır halde nükleerin yararlarına dikkat çeken çalışmalar yaparken, çevreci örgütler ise nükleer aksisi duruşlarını sürdürüyorlar. Türkiye’nin birinci güç santraline güç üretiminde kullanılacak taze nükleer yakıtın getirildiği, yani tesisin “nükleer santral” statüsüne kavuştuğu günlerde ben de yazılı kaynakları karıştırdım, mevzuyla ilgili birtakım uzmanlarla konuştum, her iki kısımdan görüşleri toparlayıp özetlemeye çalıştım. Global güç krizinin yaşandığı, ülkelerin güç güvenliğini sağlamaya çalıştığı ve global ısınmaya karşı aksiyon alma baskısının arttığı bir devirdeyiz. Böylesi bir devirde nükleer tartışması daha da ehemmiyet kazanacak ve ülkeler bir seçim ile karşı kaşıya kalacaklar. Münasebetiyle bahis hem şimdiki hem de kritik kıymete sahiptir.

Nükleer gücün faydaları

Nükleer güç, nükleer füzyon yoluyla elektrik gücü üretmek için kullanılan bir teknolojidir. Bu teknolojinin temelinde, uranyum üzere radyoaktif hususların çekirdeklerinin parçalanması yoluyla gücün açığa çıkması yer alıyor. Nükleer reaktörler ise bu radyoaktif unsurların denetim edilerek füzyonun gerçekleştirildiği özel tesislerdir. Bu formda, nükleer güç, öteki fosil yakıt kaynaklarına nazaran daha az karbon salımı yapan bir güç kaynağıdır. Gücün üretimi sırasında havaya emisyon salınımı olmaz. Kömür yahut doğalgaz üzere fosil yakıtların yakılması sırasında atmosfere çok ölçüde sera gazı salınırken, nükleer güç santralleri bu gazların salınımını önleyerek çevreyi koruyabilir.

Konuştuğum “nükleer yanlısı” güç uzmanlarına nazaran nükleer gücün pak güç olarak kabul edilmesinin bir öbür nedeni, öbür yenilenebilir güç kaynaklarından farklı olarak, güç üretmek için çok az yer gerektirmesidir. Güneş ve rüzgar gücü üzere başka yenilenebilir güç kaynakları, geniş alanlara yayılmış büyük ölçekli santraller gerektirirken, nükleer güç santralleri çok daha küçük bir alanı kaplayabilir. Bu da nükleer gücün, yenilenebilir güç kaynaklarına nazaran daha az çevresel tesire sahip olmasını sağlar.

Peki ya ziyanları?

Nükleer gücün etrafa tesiri büsbütün pak değil. Bu açıdan, nükleer gücün pak güç olarak kabul edilmesiyle ilgili derin tartışmalar sürüyor. Bunun nedeni, nükleer gücün çevresel tesirleri ve güvenlik sıkıntılarıdır. Bilim insanları nükleer gücün üretimi sırasında kullanılan uranyumun, radyoaktif bir unsur olduğu için, nükleer güç santrallerinin rastgele bir nükleer kazanın potansiyel riskini taşıdığına dikkat çekiyorlar.

Nükleer gücün pak olmadığını savunanlara nazaran nükleer güç santralleri etraflarındaki su kaynaklarının ısınması, denizlerdeki balıkların radyasyon düzeylerinde artış üzere problemlere neden olabilir.

Ayrıca, nükleer güç santralleri atık materyal üretirler ve bu atık gereçlerin gerçek biçimde depolanması gerekmektedir. Yanlış depolama, radyasyon düzeylerinin artması ve etraf kirliliğine neden olabilir. Bu nedenle, nükleer gücün pak güç kaynağı olarak kabul edilmesi için etraf dostu depolama sistemlerinin kullanılması gerekiyor. Radyoaktif atıkların idaresi ve güvenliği konusu hem gezegen hem de insanlığın devamı açısından kritik ehemmiyet taşıyor. Nükleer santrallerde üretilen radyoaktif atıkların yüzlerce yıl boyunca etrafa ziyan verebileceği düşünülür. Bu nedenle, nükleer gücün etraf dostu olup olmadığı konusunda önemli kaygılar sürüyor.

Nükleer gücün bir öbür sorunu, nükleer kazaların neden olduğu risklerdir. Benim neslimin kabuslarından birisi Çernobil patlamasıdır. Çernobil örneğinde de görüldüğü üzere nükleer kazalar, beşerler için büyük tehlike oluşturabilir ve etraf kirliliğine yol açabilir. Daha da kıymetlisi insan sıhhati üzerindeki tesiri uzun müddetli olabilir. Nükleer kazaların neden olduğu hasarlar, nükleer gücün pak güç kaynağı olarak kabul edilmesine karşı çıkılmasına neden olmuştur.

İşte tüm bu nedenlerle nükleer güç, dünyadaki düşük karbonlu elektrik kaynakları ortasında hidroelektrik gücün akabinde ikinci en büyük kaynak olmasına karşın ekseriyetle “temiz enerji” konuşmalarından dışlanır. Birçok ülke, güvenlik ve öbür hususlarla ilgili kaygılar nedeniyle nükleer güçten vazgeçti.

Kısacası nükleer gücün etraf üzerindeki tesiri tartışmalıdır. Nükleer güç, dünya genelinde güç üretimi için değerli bir kaynak olarak kabul edilmiştir. Fosil yakıtların kullanımının sürdürülemez hale gelmesi ve sera gazı emisyonlarının azaltılması muhtaçlığı, nükleer güce olan ilgiyi artırmıştır. Lakin, nükleer gücün pak güç olarak kabul edilip edilmemesi konusunda hala bir tartışma vardır. Nükleer güç, etraf dostu bir güç kaynağı olarak kabul edilebilir, lakin atık gereçlerin hakikat formda depolanması ve güvenliğin en üst düzeyde sağlanmış olması kaydıyla. Nükleer gücün pak güç olarak kabul edilmesi için, radyoaktif atıkların inançlı bir formda depolanması ve nükleer kazaların riskinin minimize edilmesi gereklidir.