Mert Aydın yazdı: ‘Maraton’un değişik hikayesi

Pheidippides yalnızca güzel bir asker değildi. Olimpiyat şampiyonluğu bulunan tanınmış bir atletti. Savaşın yıprattığı bedeniyle 40 kilometre koşarak Atina’ya vardı, “Sevinin kazandık” deyiverdi. Sonrasında bedeni dayanamadı ve iflas etti. Yere yığılan genç orada ruhunu teslim etti

Milattan evvel 490… Persler, büyük bir orduyla Yunanistan içlerinde ilerliyordu. Maraton köyüne geldiklerinde zaferden emindiler. Atina ordusu, tahminen asker sayısı manasında karşı tarafın çok gerisindeydi fakat usta general Miltiades, tarihte Maraton Savaşı olarak bilinen muharebeden zaferle ayrıldı. 20 bin Persli’nin cesedi yerde yatıyordu.

Miltiades, yaklaşık 40 kilometre ötede bulunan Atina’da halkın moralinin yerine gelmesini istiyordu. Bir an önce bu zaferden haberdar olmalıydılar. Ümitsizlik artık kırılmalıydı.

Yanına en güvendiği adamlardan birini çağırdı. Pheidippides yalnızca düzgün bir asker değildi. Olimpiyat şampiyonluğu bulunan tanınmış bir atletti. Kumandanından aldığı misyonu yerine getirecekti. Vazife onun için namus demekti. Savaşın yıprattığı bedeniyle 40 kilometre koştu. Ne vakit ki Atina’ya vardı, “Sevinin kazandık” deyiverdi. Sonrasında bedeni dayanamadı ve iflas etti. Yere yığılan genç asker oracıkta ruhunu teslim etti.

1896’da yarışa çevrildi

Yıllar sonra Fransız tarihçi Michel Beal’in aklına bu olayı bir spor müsabakasına çevirmek geldi. 1896’da Atina’da birinci Olimpiyat Oyunları’nın en çok beklenen yarışıydı maraton. Yunan sportmenlerin beklenen başarıyı gösterememesi, halkın moralini bozmuştu. O denli ki, maratonda birinci olacak Yunan atlete verilmek üzere mükafatlar açıklanıyordu. Hatta Averoff’un kızını bu atlete gelin olarak vereceği üzere Binbir Gece Masalları’nı andıran tezler da vardı. Bir berber, “Kazanacak Yunan atlete ömür uzunluğu ücretsiz tıraş” vaat ediyordu.

Çoban Louis devrede

Yunan ordusuna misyon yapan Albay Papadiamantopoulos atletizm aşığıydı. Seferberlik sırasında buyruğunda çarpışan çoban Spiridon Louis’in direnç konusundaki üstünlüğünü görmüştü. Onu maraton koşmaya teşvik etti. Olimpiyat öncesinde yapılan deneme yarışını da kazanan 24 yaşındaki çoban için yeni bir ufuk açılıyordu.

Louis tahminen iddialıydı lakin karşısında önemli rakipler vardı. 800 metre ve 1500 metrede zafere ulaşan Avustralyalı Edwin Flack ve o uzaklıklarda çekiştiği Fransız Albin Lermusiaux, finiş çizgisini en ön sırada tamamlamak istiyordu.

Maraton yarışı için herkes hazırdı. Atlı otomobillerle hekimler, hakemler ve vakit tutanlar yola çıkacaktı. Edwin Flack’i takip etmek için Britanya Elçiliği (o periyotta Avustralya, Büyük Britanya’nın dominyonuydu) vazifelisi bisikletiyle bekliyordu. Start tabancası Louis için yabancı olmayan birinin elindeydi: Albay Papadiamantopoulos.

Koşacak hali yoktu

Lermusiaux çabucak öne fırladı. Bu, ona değerliye mal olacaktı. 32. kilometreye gelindiğinde Fransız atletin hali kalmamıştı. Bir de atletlerin dehşetli düşü kramp devreye girince, yarışı terk etmek zorunda kaldı. Flack ve Louis baş başa kalmıştı. Kısa mühlet sonra Avustralyalı da çöktü kaldı.

Genç çoban en yakın rakibinin 2 kilometre önündeydi. Bir bisikletli, Flack’in önde olduğu haberini stada getirdiğinde tansiyon arttı. Fakat akabinde öbür bir genç, keyifli haberi verdi. Louis’in stada yaklaştığı haberi, tribünlerde coşku yaratmıştı. Yaklaşık 80 bin Yunan sporsever, şampiyonu alkışlamak için bekliyordu.

Veliaht prens Konstantin, Erdem Tribünü’ndeki yerinden indiğinde Louis, stadyuma giriyordu. Lakin Yunan atletin da koşacak hali kalmamıştı. Rahmet, rakipleri en az 7 dakika ardındaydı. Yürüyerek finişe giderken yoldaşları Prens Konstantin ve kardeşi Prens Yorgo’ydu. Onlarla sohbet ede ede olimpiyat şampiyonu oldu Yunan atlet.

Bir at ve araba

Ev sahibi ülkenin vatandaşları gururluydu. Nasıl olmasınlar ki? Birinci 6’nın 5’i Yunan atletlerdi. Hükümdarın yanına gittiğinde Louis, bakanların ve saray etrafının atağına uğradı. Sarılanlar, öpenler gırla gidiyordu.

Yarış bitmiş istenen olmuştu. Sıra vaat edilenlerin yerine getirilmesine gelmişti. Averoff’la ilgili söylenti yanlışsız muydu bilinmez. Zira Spiridon Louis nişanlıydı (Torununun argümanına nazaran yarış sırasında nişanlısı Louis’e portakal vermiş, gelecekteki kayınpederi ise bir kadeh konyak ikram etmişti) ve evlenmek üzereydi. “Dile bizden ne dilersen” dediler. Milyonlarca drahmi isteyeceğini sananlar yanıldı. Kolay ve manalı bir isteği vardı genç çobanın, “Üstünde su taşıyabileceğim bir at ve araba”.

Aslında Louis’in muvaffakiyetinin sırrı, bu isteğin altında yatıyordu. Genç çoban her gün köyü Maroussi’den Atina’ya gidiyordu. Yanında bir katırla su taşıyordu. Katırın yanında kah yürüyor kah koşuyor farkında olmadan idman yapıyordu. Olimpiyat sonrasında köyüne geri döndü ve çiftçilik yaptı.

Bir yıl hapis

1926 yılında 54 yaşındayken askeri evrakta sahtekarlıktan tutuklandı. Yunan basını bu olaya büyük yer ayırdı. Bir yıl mahpus yattıktan sonra beraat etti.

1936’da Berlin Oyunları’na davet edildi ve açılışta ülkesinin bayrağını taşıdı. Adolf Hitler, Louis’e zeytin kolu armağan etti. Yunan sporunun simgesi haline Louis, 1940’ta 67 yaşında dünyaya gözlerini yumdu.

Atina’da 2004 Olimpiyat Oyunları’na konut sahipliği yapan stadyuma onun ismi verildi. Louis’e maraton zaferinden sonra ikram edilen Gümüş Kupa, 116 yıl sonra 2012’de 860 bin dolara satıldı. Buradan Louis’in dünya spor tarihindeki ehemmiyetini çıkarmak mümkün.