Konutta aidat endişeli düş oldu
DUYGU ERDOĞAN – Kiralarla yarışan site aidatları, taban fiyat artırımı akabinde yine gündeme oturdu. Site masraflarının büyük kısmını oluşturan işçi harcamaları, ocak ayındaki fiyat artırımından sonra pek çok küçük sitede dahi aidat ödemelerini 2 bin liraya yaklaştırmıştı. İstanbul’un kimi ilçelerinde ise 100 metrekare konut için aidat 2 bin liradan 5 bin liraya kadar çıkıyor. Bu ay içinde aidatlara en az yüzde 30 daha artırım bekleniyor. Büyükşehirlerde aidat ödemeleri tüketici için adeta dehşetli bir hayal haline geldi. Yeni aidat artırımları birebir vakitte sitelerdeki harcamaların da yine kıymetlendirilmesine neden oldu. Elbette bu bahis site idareleri konusunda da tartışmaları beraberinde getiriyor.
Seçim öncesinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından site idarelerinin kalitesinin artırılması ve taban standartları denetleyecek bir ünite üzerinde çalışmalar olduğu iletilmişti. Bu bahiste yapılacak düzenlemenin içine bir aidat fiyatı üst hududunun da konulma ihtimali gündeme getiriliyor. Mevcut durumda aidat ödemeleri için bir üst hudut bulunmuyor.
Taşınma sebebi
Kat maliki ya da konutu kullanan kiracılar için bilhassa İstanbul başta olmak üzere Ankara ve İzmir’deki birtakım sitelerde ve merkez caddelerde; aidat artışları tıpkı vakitte bir taşınma sebebi de oluyor. Örneğin İstanbul Bağdat Caddesi’nde bir meskeni olan emekli vatandaş, kira ödememesine karşın 5 bin liraya denk gelen aidat ödemesinden kurtulmak için Çekmeköy’de bir apartmana taşındığını belirtiyor. Siteler özelinde de tüketiciler, daha az aidat ödemesi olan yerleri tercih ediyor.
Site aidatlarında tavan hudut uygulamasının yakında yürürlüğe gireceğini belirten Gayrimenkul Uzmanı İstek Turan hazırlanan yönetmeliğin hudut üzerinde artırım yapan site idarelere yasal yaptırımlar içerdiğini belirtti. Kira artışıyla ilgili yaşanan uyuşmazlıklarda karşı karşıya gelen kiracılar ve mesken sahiplerinin aidat konusunda ise birebir safta olduğunu anlatan Turan, “Aidatı yüksek olan sitede kiracı olanlar bu bahiste ödeme zahmeti yaşarken, konut sahipleri de yüksek aidatı olan mülklerine kiracı bulmakta zorlanabiliyor yahut meskeni boş kaldığında yüksek aidatları kendisi ödemek zorunda kalıyor. Her iki tarafın da ortak şikayeti olan yüksek site aidatları konusunun çok kısa vakit içinde yapılacak yasal düzenlemeyle son bulması bekleniyor” dedi.
Mahkeme yükü arabulucuya taşınıyor
Yüksek kira fiyatları nedeniyle son üç yıldır mahkemelerin mesken sahibi ile kiracı ortasında açılan davalar nedeniyle artan yükünü, 1 Eylül prestijiyle öncelikle arabulucu devralacak. Bu tarihten itibaren dava açmak isteyenler öncelikle arabulucuya gitmek zorunda. Burada taraflar ortasında bir tahlil oluşmazsa fakat o formda husus mahkemeye taşınabilecek.
Avukat Çiğdem Kezer, kira artırım oranlarına getirilen ve uygulamaya devam edilen yüzde 25 sınırlamasına emsal biçimde aidatlarda da üst hudut uygulaması yapılabileceğini söz etti. 1 Eylül’de yürürlüğe girecek arabulucu uygulamasının icra tespit, tahliye, kat mülkiyeti kaynaklı problemler yanı sıra site idaresiyle ilgili de kapsamı olduğunu anlatan Kezer, “Arabuluculuk sisteminin hem kira, hem de aidat ile ilgili düzgün çalışacağını düşünüyorum. Fahiş artırım konusu iki tarafta da güzel formda ele alınıp, mahkeme yükünü de azaltacaktır” dedi.
Aidat hakkında bilinmesi gerekenler:
Site aidatları konusunda merak edilenleri Avukat Ali Güvenç Kiraz anlattı:
– Aidatlar için mevcutta üst hudut bulunmuyor. İşçi maaşlarının her yıl artması, yeni hizmetlerin ek edilmesi, kullanılan materyaller ve sarfiyatların her yıl ve enflasyona nazaran artıyor olması bu kapsamda aidatlar için bir üst hudut belirlemeyi zorlaştırır.
– İdare planlarında bu mevzuda tersine bir karar olmadığı sürece ortak alan olarak tanımlanan yerleri kullanmayan şahısların bu aidatı ödememe hakları bulunmamaktadır. Giriş katında oturan bir daire yahut dükkan sahibi ‘asansörü kullanmıyorum’ yahut bir kişi ‘ben havuzu kullanmıyorum’ diyerek ortak alan olan aidatlarından muaf olamaz. Bu alanların da bakım ve tamirat masraflarını ödemekler yükümlüdürler.
– İdare planında tersine bir düzenleme olmadığı yahut lüks bir harcama niteliğinde bulunmadığı surece kat malikleri aidat ödeme yükümlülüğünden muaf olamazlar. Bunun haricinde örneğin lüks niteliğinde havuza çocuklar için bir sistem konulması, çocuk parkı olmayan bir siteye çocuk parkı yapılması, bakıcı istihdam edilmesi üzere örneklerde çocuğu olmayan kat malikleri bu masraflara katılmak zorunda değillerdir.
– Aidat ödememe halinde yönetici bu mevzuda ilgili kat maliki hakkında yasal takip başlatabilir, icra takibine geçilmesi halinde aylık yüzde 5 yasal faiz uygulanmaktadır. Taşınmazı kiracı kullanıyor ve aidatı o ödemiyor ise hem kiracı hem de kat maliki aidat ödenmemesi halinden ortaklaşa ve müteselsilen sorumludur.
– Aidat bedellerine itiraz edilebilmesi için genel heyetin toplanmış olması yahut kat maliklerinin toplamının 1/3’ü ile kat maliklerinin inanılmaz genel şuraya davet edilmesi gereklidir. Site yahut apartman yöneticileri ‘maliyetler arttı, işçi masrafları arttı’ diyerek aidat arttırımılarını yapamazlar. Yetkiyi genel konseyden almak zorundadırlar.
– Kat malikleri de bu genel şuraya katılarak kimi aidat kalemlerinin azaltılmasını, kimi kalemlerin hiç alınmamasını yahut yeni teklifler alarak aidatın düşürülmesini sağlayabilirler. Genel şura için 1/3 imza bulunduğu halde idare genel heyeti toplamıyorsa, aidat kalemlerinde fahiş ve adapsız artışlar varsa her vakit kat malikleri Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak hakimin müdahalesini talep edebilirler.
– Yeniden genel heyete katılanlarda itirazlarını tutanağa geçirmek kaydı ile genel suradan itibaren 1 ay içerisinde genel heyetin iptalini dava edebilirler. Genel heyetlere yönelik dava açma müddeti katılanlar için 1 ay, katılmayanlar için ise bildirim yapılanlar için 1 ay ve her halükarda 6 aydır.