Kiralarda yüzde 25 sonu sorunu çözmedi
Duygu Erdoğan – Yaz ayları, konutta yıllık kira artırım oranlarının ağır olarak belirlendiği devirdir. Okulların kapanmasıyla aileler, üniversite öğrencileri, tayin isteyen memurlar, pek çok bölümden insan en çok bu mevsimde kiralık konut arayışına girer. Yıl içinde taşınmaların ağır gerçekleştiği bu aylarda birebir vakitte bir yıllık periyotlar için kontratlar yenilenir. Evvelki yıllarda TÜFE ortalamasına nazaran belirlenen artırım oranları, yüksek seyreden enflasyon oranı nedeniyle son bir yıldır resmi olarak yüzde 25 tavan sonu ile yapılıyor. Yasal bir sınırlama getirilmesine karşın bu hududun uygulamasının çok düşük kaldığı, kiracı ile konut sahibi ortasındaki davaların epey yükseldiği görüldü. 1 Temmuz’da son bulacak konut kirası artırım oranında yüzde 25 sınırlamasının bir yıl daha uzatılması bekleniyor. Fakat bu sonun ortadaki uyuşmazlıklar nedeniyle mevcut piyasa şartlarında yeniden uygulamasının düşük kalacağı belirtiliyor. Konut kira artırım uygulaması açısından uzmanlarının farklı teklifleri var…
‘ALT VE ÜST HUDUT OLSUN’
Her ne kadar konut kira artırımında yasal bir hudut belirlense de mesken sahipleri hayli yükselen piyasa şartlarında fahiş artırımlar uyguladıkları görülüyor. Son iki yılda kira fiyatlarında yüzde 300 ile 500 ortasında değişen farklar var.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Lideri Hakan Akçam, artırım oranındaki sonun ‘sorunları çözmek yerine tırmandırabileceği’ ikazında bulundu. Akçam, “Kirada yüzde 25 artış hududunun devamı sorunu çözemez. Tam bilakis mesken sahibi ile kiracı ortasındaki problemlerin tırmanmasına sebep olur. Mesken sahibi ve kiracı sıkıntılarını ekseriyetle kendi ortalarında uzlaşma ile çözmeye çalışıyor. Bize nazaran fahiş artışların belirlenmesiyle ilgili olarak kentlerde alt ve üst hudut belirlenerek bir skala çalışması yapılmalı, ondan sonra yüksek artışlar yapanlar için yaptırımların devreye sokulması uygun olacaktır” dedi. Konuttaki fiyat artışının engellenmesi için acil alınması gerekenler konusunda daha evvel yaptıkları tekliflerini de hatırlatan Akçam, şöyle konuştu: “Yabancıya arsa, konut ve işyeri satışı durdurulmalıdır. Lokasyona nazaran mahallî idareler, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve STK’larla ortak bir fiyat belirleme komitesi kurup her bir konutun taşınmaz kimliği ile takip edilmek üzere rayiç fiyat oluşturulması gerekmektedir. İnşaat maliyetleri dikkate alınarak çimento ve beton başta olmak üzere gereçlerdeki fahiş fiyatlar denetim altına alınmalı, gerekirse süreksiz olarak ihracat yasağı getirilmelidir. Konut üreten şirketlere vergi avantajı da sağlanabilir.”
İLÇELERE NAZARAN RAYİÇ
Yüzde 25 artırım sınırlaması 1 yıl daha uzatıldığı takdirde 1 Temmuz 2024 tarihine kadar biten ve yenilenen kira kontratları için geçerli olacak. Avukat Çiğdem Kezer, lakin bu nedenle artan davalara dikkat çekerken, kendi tekliflerini de açıkladı:
“Kira artışları ile ilgili olarak ilçelere nazaran belirlenecek rayiçlere nazaran artışların yapılması, artış oranlarının ona nazaran belirlenmesi daha hakkaniyetli olacaktır. Hasebiyle yine süreksiz düzenleme ile 1 Temmuz 2023 sonrası uzatılacak müddetten sonra bu mevzuda belirttiğimiz halde bölge yahut ilçelere nazaran kira bedelleri tespit edilerek yeni artış oranlarının belirlenmesinin ve bundan sonraki adımın bu halde atılmasının mal sahipleri için de daha yanlışsız olacağıdır. Süreksiz düzenleme işi fırsatçılığa çeviren ve fahiş kira bedelleri talep eden mal sahiplerinin önünü keserken belirlenen kira sayısının da piyasa şartlarına nazaran hakkaniyetli tespit edilmesi gerekiyor.”
EYLÜLDEN İTİBAREN ARABULUCU ZORUNLU
Konutta yüzde 25 kira artırım sınırlaması mesken sahibi ile kiracılar ortasındaki davaların katlanmasını da beraberinde getirdi. Bu nedenle mahkemelerde iş yükü de arttı. Yapılan yeni düzenleme ile 1 Eylül 2023 tarihi prestijiyle mesken sahipleri ile kiracılar ortasındaki tüm uyuşmazlıklarda arabulucuya müracaat mecburî hale getirildi. Tarafların ortak noktada buluşması için öncelikle bu formül denenmiş olacak. Tarafların uzlaşması durumunda arabuluculuk tutanağı mahkeme kararı niteliğinde olacak ve dava sürecine girilmeyecek. Yargıdaki bu kapsamdaki iş yoğunluğunun yarı yarıya azalması bekleniyor.