İstiklâl Caddesi’nden ‘algının şiiri’ne davet

Nuri Bilge Ceylan’ın İstanbul Modern’de açılan fotoğraf standı “Başka Yerde”; derken Zeki Demirkubuz’un “Hayat”a deklanşör bastığı, Kadıköy Gazhane Standı. Artık de, İstanbul Beyoğlu İstiklâl Caddesi üzerindeki Akbank Sanat’ta geçtiğimiz hafta açılan “Algının Poetikası” standı izleyiciyi apayrı bir tecrübeye çağırıyor. 

Etkinlik, Lara Kamhi’nin küratörlüğü ile Türkiye sinemasının üç farklı jenerasyonundan öne çıkan üç farklı direktör ile sinema profesyonelinin yapıtlarını bir ortaya getiriyor. 31 Temmuz’a kadar fiyatsız izlenen stant Reha Fazilet ve Florent Herry, Deniz Tortum ve Alican Çamcı’nın yanı sıra Zeynep Dadak ile Çiçek Kahraman’ın emeklerini kesiştiriyor. 

Proje, sanatkarların yere mahsus, tecrübe tabanlı sinematik yapıtlarını hemzeminde buluştururken Kamhi’nin “Genişletilmiş Sinema” kavramını bütünüyle irdelemek ismine kurduğu bağımsız sanat inisiyatifi Prizma’nın da “Prizma Expanded” olarak ortaya koyduğu birinci proje olarak kayda geçiriliyor. Eser, küratörün tabiriyle “…sosyal medya, kapsayıcı tecrübeler sunan teknolojiler ve etkileşimli kıssa anlatıcılığı üzere irtibat ağlarının önerdiği yeni düşünme biçimlerinin farkındalığıyla, genişletilmiş sinematik sanat formlarını araştırıyor.” 

Sinematik tecrübeye yaklaşım 

1987 İstanbul doğumlu Lara Kamhi, Sorbonne Nouvelle Paris-III Üniversitesi’nde Tiyatro Çalışmaları bölümü ve Paris Amerikan Üniversitesi’nde “Fransız Yeni Dalgası” üzerine yoğunlaşarak Sinema Çalışmaları bölümü’nde eğitim almış. Kamhi, stant hakkında basına verdiği beyanda bağlantı ağlarının sinematik tecrübeye tesirini: “Sosyal medyanın didaktik boyutu, vermiş olduğu komutlar, hatırlatmalar, ikazlar, zihinlerimizi en ufak bir boşluktan uzak tutmaktayken sinematik tecrübeye olan yaklaşımımız da bir yandan kökten etkilenmeye devam ediyor. Tüm bu bilgi karmaşasının içinde en son bir aşkınlık hâli arıyor; bitap, şaşkın ve yorgun zihinlerimizi gönül rahatlığı ile emanet edebileceğimiz bir tecrübe ortamı aramaya devam ediyoruz” kelamlarıyla anlatıyor. 

Kamhi’nin standında Reha Fazilet ile manzara direktörü Florent Herry, Erdem’in “Koca Dünya” sinemasından yola çıkarak ürettikleri yeni bir sekans ile izleyici karşısına çıkıyor. Stantta ayrıyeten Zeynep Dadak ve kurgucu Çiçek Kahraman, Dadak’ın “Ah Gözel İstanbul” Alfred Hitchcock’un “Vertigo”, Derek Jarman’ın “Mavi” ve Agnes Varda’nın “Agnes’in Plajları” sinemalarından hareketle sinemanın yutan, içine çeken hâlini, yarattıkları akışkan kurgular üzerinden yorumluyor. 

Etkinlikte yeniden Deniz Tortum ve ses dizayncısı Alican Çamcı, Tortum’un Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde çekmiş olduğu uzun metrajlı belgesel sineması “Maddenin Hâlleri”nden yola çıkarak sinemanın kendi kurgusal akışını yer ile bütünleyen, içine çekerek yabancılaştıran, kendi zamansal boyutuna hapsolmuş bir alan tecrübesi paylaşıyor. 

Mutlak teslimiyet alanı 

‘Yedinci sanat’ sinemanın kendisini, ürettiği soyut ve özgün bünyeyi farklı tecrübe ve anlatılar ismine bir ‘geri dönüşüm’den fazla ‘ileri dönüşüm’ gereci olarak vadeden stant; renk, ışık, hareket ve sesten yararlanıp sinematik gerçekliğin akışkan tabiatını, bükülür ve dönüşken hâlini yapan bir kuşku içinde paylaşıyor. “Sinematik tecrübe genişledikçe algı da genişler mi” sorusunun peşine düşen Kamhi, bu uğurda Morton Heilig’in “Geleceğin sinemasının artık görsel bir sanat değil, şuur sanatı olacağı” formundaki kestirimini ardına alıyor.  

Kamhi, ele aldığı bu projenin içerdiği tartışma ismine geldiğimiz noktayı şöyle izah ediyor:  “Film izleme tecrübesi, tarih boyunca kitlelerin, onlar için tasarlanmış ve kurgulanmış tecrübelere vermiş oldukları reaksiyonlar doğrultusunda biçim almış, dönüştükçe de gerçek hayat sanrısına yaklaşmaya çalışmıştır. Gözlemciye, kendi varlığını unutturacak kusursuz bir hayalin peşine düşen sinema kendi kodlarını yarattıkça, dönüşümlü olarak da kitlesel algının oluşumunda büyük bir rol oynamıştır. Böylece seyircinin en temel talebi, zihni ve vücudundan uzaklaşabileceği mutlak bir teslimiyet alanı olmuştur. Bu arayışın hipnoz, meditasyon ve hatta düş kadar eski olduğunu göz önünde bulundurursak, tahminen de bu simülasyonlar dünyasının bir geri dönüşü olmadığını kavramamız kolaylaşabilir.”