İlham Gencer: Türkiye’nin akustik belleği

Türkiye’nin birinci piyanist şantörlerinden Bozkurt İlham Gencer, evvelki akşam Muğla’nın Bodrum ilçesinde tedavi gördüğü özel hastanede hayata veda etti. Geçirdiği kalp krizi sonucu konutundan alınarak hastaneye kaldırılan sanatkarın kaybını oğlu Bora Gencer toplumsal medya üzerinden kamuoyu ile paylaştı. Oğul Gencer yaptığı açıklamada usta müzisyenin kaybını “Babam, Türkiye’nin babası, benim canım, varlığımın sebebi, dünya güzeli insan, adam üzere adam Bozkurt İlham Gencer’i kaybettik” cümleleriyle duyurdu.  

Bora Gencer; 1922 doğumlu, Cumhuriyet tarihiyle yaşıt caz sanatkarı İlham Gencer’in kaybı akabinde yaptığı açıklamada: “Telefonum hiç durmadı. Türkiye’de Atatürkçü, milliyetçi ve karakteri inanılmaz sağlam bir insandı. En büyük isteği her vakit Türkiye’nin yeterli olmasıydı.  Babam 100 yaşını devirmişti lakin daha yaşayacak gücü vardı, buraya kadarmış. MESAM bir program yapmak istiyor, Atatürk Kültür Merkezi’nde program düzenleyebiliriz” tabirlerine de yer verdi.  Naaşı Bodrum’dan İstanbul’a nakledilen İlham Gencer’in bugün öğlen namazına müteakip kılınacak cenaze namazının akabinde Zincirlikuyu Mezarlığı’na  defnedileceği  açıklanırken  kültür ve sanat çevreleri de müzisyenin kaybından duydukları üzüntüyü, toplumsal medya ve basınla paylaştı. Ajda Pekkan yaptığı paylaşımında şu tabirlere yer verdi: “Canım ustam, çok pahalı hocam, birinci sahnemin duayeni… Sevgili İlham Gencer, ruhun şad olsun, ışıklar içinde uyu.”

Sahnede parlıyordu

Öte yandan sanatkarın kaybı üzerine görüşlerine başvurduğumuz caz dünyasının kıdemli isimleri Gencer’in akabinde hislerini kamuoyu ile paylaştı. Bestekar ve yorumcu Lider Focan açıklamasında “Gencer, çok bedelli bir müzisyen. Bedelli bir sanat insanı olmasının yanı sıra insanlara paha veren; ayrıyeten ülkesini, milletini, devletini kayıtsız, kuralsız seven bir kişiydi. Lakin onun en değerli özelliği, tahminen çok pahalı bir müzisyen olmasının ötesinde ‘star’ özelliği taşımasıydı. Herkes çok güzel müzisyen olabilir. Fakat herkes çok âlâ ‘star’ olamaz. Gencer sahiden, yaşından bağımsız olarak, sahnede parlayan, dinleyicisini içine alan gerçek bir yıldızdı” derken bestekar ve piyanist Kerem Görsev de ustasına “Türkiye bir müzik çınarını kaybetti. Hepimizin üstünde emeği oldu. 1988-90 ortası birkaç konserde İlham Ağabey’e eşlik etmiştim. Onunla birlikte, binlerce kesimlik o periyoda ilişkin repertuar ve sonsuz anılar yok oldu. Çok üzgünüm” kelamlarıyla veda etti. 

İlham Gencer’in Los Çatikos ismini verdiği orkestranın birinci solistlerinden birisi de Ajda Pekkan’dı. İlham Gencer (piyano), Sabahattin Tosun (bateri), Mehmet Tosun (bas), Orhan Avşar (bandeneon), Ajda Pekkan (solist)

Beş yaşından beri sahnedeydi

30 Ağustos 1922’de İstanbul’da dünyaya gelen İlham Gencer, Türkçe kelamlı hafif pop müziğinin babası olarak anılıyor. Gencer, 2016’da Cazkolik programında Tuncel Gülsoy’a verdiği röportajda müziğe 1931’de, beş yaşındayken annesinden aldığı dersler ve konutlarındaki konsol piyanoyu çalarak başladığını anlattı. Doğaçlama çalıp söyleme yeteneğini tekrar bu söyleşide lisana getiren Gencer, birinci bestesi “İlham Vals”i daha beş yaşında ortaya koydu. Tekrar birinci konserini beş yaşında İstiklâl Caddesi’ndeki Saray Sineması’nda veren müzisyen Halkevleri’nde amatörce başladığı mesleğini, 1944’te Beyoğlu’nda ’Türkiye’nin birinci yerli caz grubu’ olarak bilinen Badi Kemal (trompet), Mehmet Akter (klarnet) ve Türkan Pasiner ile (vokal) sahne alarak sürdürdü.

İstanbul Radyosu’nda 1949-1963 ortasında program yapan, lise yıllarında Atilla Dorsay ile sahne alarak The Everly Brothers müziklerine hayat veren Gencer, Steinway marka birinci piyanosunu, bir müzayededen devrin ekonomik pahası ile 30 bin TL’ye satın aldı. İlham Gencer, 1950’lerin başında tanınmış ABD’li vokalist Eartha Kitt’e “Kâtibim / Üsküdar’a Masraf İken” müziğini öğreten isim olarak da tanındı.

1960’ta İstanbul Şişli’de, Site Sineması’nın bulunduğu binada “Çatı” kulübünü açan İlham Gencer, kendisinin “Türkiye’nin birinci özel konservatuarı” diye andığı bu kurumda eski eşi Ayten Alpman, Ajda Pekkan, Cem Karaca, Barış Manço, Emel Sayın, Metin Ersoy, Füsun Önal ile Fikret Kızılok’u sahneye taşıdı. Timur Selçuk, Erkut Taçkın, Yurdaer Doğulu, Cahit Oben ve Cahit Berkay’ın da alkışlandığı “Çatı” kulübü, Moğollar ile Siluetler üzere kümelere mesken sahipliği yaptı.

İlham Gencer, Lübnan asıllı Fransız Bob Azzam’ın 1961’de seslendirdiği “C’est écrit dans le Ciel” isimli şarkıyı Fecri Ebcioğlu’nun sevinçli kelamlarıyla Türkçe seslendiren birinci isimdi. Bu müzik hala “Bak Bir Varmış Bir Yokmuş” olarak da anılırken eser evvel 78’lik taş plak, akabinde 45’lik olarak yayımlandığında Türkiye çapında ilgiyle karşılandı ve klasikler ortasına girdi. Gencer’in bu gayreti, ‘aranjman’ çeşidinin daha fazla yayılmasına sebep oldu ve bu akım ile yüzlerce müzik yazıldı.

1997’de 50’nci Sanat Yılı jübilesini yapan ve 2009’da “Sanatta ve Siyasette İlham Gencer” adlı biyografisi Sami Coşkun imzasıyla yayımlanan sanatçı, 2008’de milliyetçi duruşundan ve yurtseverliğinden dolayı mahkeme kararıyla asıl ismi olan İlham Osman Gencer’deki Osman’ı sildirerek, ismini Bozkurt İlham Gencer’e dönüştürdü. İlham Gencer, ömrünün son demlerine değin Pera Palas Oteli’nde piyanosunu başında olmaya devam etti.