İki aydır yağışların tesirli olduğu Karadeniz’de fındıkta ‘külleme hastalığı’

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, son devirlerde kış aylarının, mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi, fındıkta, üreticilerin kabusu olan hastalıklar ve ziyanlı böcek tiplerinin artışını tetikledi. Yılda yaklaşık 500 bin ton üretilerek, 110’dan fazla ülkeye ihracat edilip, 3 milyar dolara yakın döviz girdisi sağlanan fındıkta yaklaşan hasat öncesinde, son yağışlarla birlikte çotanaklarda ve yapraklarda görülmeye başlayan ‘külleme’ hastalığı, üreticiyi huzursuz ediyor. Türkiye’nin stratejik eserleri ortasında yer alan fındık ile ilgili uzmanlar, global ısınmanın, iklim parametrelerini etkileyerek, ani iklim değişikliğine yol açtığına dikkat çektiği durumun; randıman ve kaliteyi olumsuz etkilediği, ekonomik olarak da kayıplara yol açtığını belirtiyor.

‘YAĞMURUN VE NEMİN TESİRİYLE KÜLLEME HASTALIĞI GÖRÜLÜYOR’

Altınordu Ziraat Odası Lideri Atakan Akça, dünyayı etkileyen iklim değişikliğinin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde de aksilikleri beraberinde getirdiğini açıkladı. Son iki ayda Ordu’da 40 gündür yağan yağmur nedeniyle üreticilerin bahçelerde kimyasal uğraş yapamadığını, bu durumun ise fındık bahçelerinde ‘külleme’ hastalığının yayılmasına neden olduğu söyledi. Akça, “Dünyayı etkileyen bir iklim değişikliği var. Bu iklim değişikliği dünyayı etkilediği üzere hem ülkemizi hem de bölgemizi ve vilayetimizi de etkiliyor. Mayıs ve haziran ayı içerisinde neredeyse 45 günlük müddette 40 gündür yağmur yağıyor. Mayıs ayı fındık zararlılarına karşı uğraş yapılma vakti ve hasebiyle bu yağışlar sonucunda da bölgemizde bu çabayı çok ağır bir biçimde yapamadık. Bu nedenle fındıkta en değerli kahırlardan bir tanesi külleme hastalığı. Mantar zararlısının yaptığı bir hastalık. Bölgemizde yağmurun ve nemin tesiriyle fevkalade bir külleme hastalığı görülüyor. Bununla şu anda kimyasal uğraş yapamıyoruz” dedi.

‘ÇOTANAKLARDA BEYAZ YAPILAR OLUŞTU’

Çotanakların üzerinde beyaz yapıların oluşmaya başladığını kaydeden Akça, “Yapmış olduğu nem sonucunda çotanaklarda beyaz beyaz yapılar oluştu. Münasebetiyle bunlar küllemenin belirtileri. Bilhassa kısımların alt tarafında daha ağır bir külleme var. Bilhassa bu bahçemizde taban sürgünlerinde bile artık oluşmaya başlamış. Taban sürgünlerinin ve yabancı otların temizlenmesi, bunun için çok kıymetli. Yapamadığımız kimyasal çabayı en azından mekanik çabayla yaparak küllemenin tesirini biraz daha gidermemiz gerektiğini düşünüyorum” diye konuştu.

ÜRETİCİLERE MEKANİK GAYRET ÇAĞRISI

Akça, yağışlarla birlikte fındık ağaçlarının altında oluşan taban sürgünlerinin de ‘külleme’ hastalığının yayılmasına neden olduğunu söz ederek, “Mekanik çaba yapmak durumundayız arttık. Zira bu yağışlar sonucunda da bahçelerin tabanında yabancı otlar ve taban sürgünleri artış gösterdi. Bu külleme hastalığının daha çok yayılmaması için bu bahçelerdeki hava sirkülasyonunun sağlanması gerekir. Bu da bahçelerin tabanındaki dip sürgünlerini ve yabancı otları temizleyerek sağlayabiliriz. Buradan çiftçilerimize sesleniyoruz; lütfen bu yaptığımız ikazlar sizin menfaatleriniz için. Eserden elde edeceğiniz kalite ve randıman için. Lütfen yapmış olduğumuz ikazları dikkate alın” sözlerini kullandı.

REKOLTE DÜŞÜKLÜĞÜ BEKLENİYOR

Külleme hastalığının fındık rekoltesinde bu yıl kayba neden olacağını da kelamlarına ekleyen Akça, şöyle konuştu:

“Külleme sahiden son 5 yıldır fındık mahsulünde harikulade bir ziyan ile birlikte kalite ve randıman düşüklüğü tesiri gösteriyor. Bu sene yapılamayan uğraşlar sonucunda da rekoltenin yüzde 10 ile 15 ortasında eksi bir katkısı olacağını düşünüyorum.”

KÜLLEME HASTALIĞI

Külleme, Erysiphe betae’nin neden olduğu mantar kökenli bir hastalıktır. Un ve birikmiş toz görünümü halinde bitki yapraklarına yayılan külleme bitkilerin zayıf düşmesine, çiçek açmamasına ve meyvelerinin tatsızlaşmasına neden olur. Hastalık, nemli ortamlarda daha sık görülür. Bilhassa yağmurlu havalardan çok çiğli ve puslu iklimlerde daha fazla yayılma imkanına sahiptir. Hastalık, alt yapraklardan başlayıp daha sonraki kademelerde taze yapraklara ve sürgünlere gerçek ilerler. Yaprakların alt ve üst kısımlarında un serpilmiş üzere tozlu bir manzaraya rastlanır. Bu noktada hastalanan bitkilere gerekli ilaç tedavisi yapılmazsa, oluşan lekeli görünüm vakitle artarak yaprağın tamamını kaplar. Hastalık yeterlice ilerlediğinde yaprak ve meyve dökümü ile karşılaşılır. Külleme hastalığı bulaşıcıdır. Evvelce yalnızca birkaç bitkide görülse bile patojenlerin rüzgar ve böcekler aracılığıyla etrafa dağılmasıyla pek çok bitkiye bulaşır.