‘Hayal gücü masallardan ekranlara geçti’

Ümran Avcı  – Ayşe Kulin, yeni romanı “Yarın Yok”la okuru distopik bir seyahate çıkarıyor. Günümüzden yüzlerce yıl sonrasının dünyasında geçen kıssada bizleri yeşilin, suyun, tarımın olmadığı bir hayat karşılıyor. Yapay görüntülerle yetinmek zorunda kalan insanlık haplarla besleniyor. Neden mi? Bugün hafife aldığımız etraf sıkıntıları yüzünden. Evvel gezegenin bütün kaynakları tükeniyor, akabinde da takvimi sıfırlayan bir Felaket Savaşı yaşanıyor. Savaşta kullanılan Nutgegon bombası sonrası hayat bir daha eskisi üzere olmuyor. Kalan tarım yerleri mahsul vermeyince mezarlıklar tarım alanı olarak kullanılıyor. O da olmuyor. Kıtlık başlıyor. Öbür bir gezegene gitmeyen bir avuç bilim insanı kendilerini dünyayı muhafazaya adıyor. Pekala, bu eforlar dünyaya kurtarmaya yetecek mi? Romanı üzerinden günümüzü ve geleceği konuştuğumuz Kulin, “Rant peşinde koşup birbirimizi yiyeceğimize, sahip olduklarımızı geliştirmeye vakit ayırsaydık, insanlık olarak çok öteki bir yerde olurduk” diyor. 

Bugün etraf ile ilgili görmezden geldiğimiz problemlerin ilerideki mümkün sonuçlarına odaklanan distopik bir roman “Yarın Yok”. Ayşe Kulin şeklinin dışındaki bu roman nasıl bir motivasyonla çıktı ortaya? 

Aslında bu benim ikinci distopyam. Birincisi 2018’de yazılan “Tutsak Güneş”, ülkemdeki atmosferden bunaldığım için yazılmış bir romandı. “Yarın Yok”u ise dünyanın geneline hâkim olmaya başlayan otoriterleşmeye, doğayı talana ve gelir adaletsizliğine reaksiyonumu lisana getirmek için yazdım. 

Öyle bir vakit geliyor ki, mavi denizleri, berrak gölleri, dereleri, yeşilin her tonunda yaprakla dolu ormanları yalnızca okuyabildiklerinden öğreniyor beşerler. Gelecek kuşaklar ismine çok korkutucu. 

Evet, korkutucu lakin dünyayı sömüren sistemi çabucak değiştirmez, en azından değiştirmeye yönelik adımlar atmazsak, kaçınılmaz son bu. Son yıllarda yalnızca romanlar değil, bilimsel göstergeler de bu sona süratle yaklaştığımıza işaret ediyor. Gezegenin ömrünü uzatmak için herkes yeni bir icat bulma maksadıyla var gücüyle çalışıyor. 

Bugünün insanına bir nasihat aslında. Elimizdekini müdafaaya odaklansak yetecek. 

Elimizdekini koruyamıyoruz ki. Yalnızca biz değil, tüm ülkeler tıpkı yanlışın içindeler. Dünyanın bütün büyük kentleri elli kata varan gökdelenlerle dolu. Kimse toprağı bu kadar derin kazmanın neden olacağı ziyanı düşünmüyor. Ormanlar, meralar, yeşil alanlar kentleşiyor. Herkes her yerde rant peşinde. 

Yeni dünyada günümüze yönelik en gıpta edilen anıların başında büyüklerden dinlenen masallar geliyor. Burada biraz masalların değerinden, hayal gücüne tesirinden konuşalım isterim. 

Ya çok iyimsersiniz ya da anne yahut büyükanne olamayacak kadar genç. Bende sekiz torun, bir de torun çocuğu var, hiçbirinin büyüklerden masal dinlediğini görmedim. Benim şu anda 52-60 yaş ortasındaki oğullarım masal dinleyen son jenerasyon oldular. Çocuğu eğlemek için eline ekranlı bir alet veriliyor artık. Hayal gücü masallardan ekranlara geçti ve görsel oldu, yani hayalin sihri gitti gider! 

İnsanlığı bir gün bayanlar kurtaracak

“Yarın Yok”ta bayanların gücüne bir gönderme var. Dünyayı, insanlığı bayanlar kurtarıyor…
Dünyayı da insanlığı da bir gün bayanlar kurtaracak. Zira bayanlar, doğurarak hayat verdikleri için olmalı, vefat yerine ömrü, savaş yerine barışı seçer. Annelerin aklı ve kalbi, öz vatanını düşman işgalinden kurtarmak ismine yapılan savaşın dışındaki savaşları kabul etmez.

Bu söyleşi Milliyet Sanat mecmuasının temmuz sayısından alıntılanmıştır. Tamamını mecmuada okuyabilirsiniz.