Hatay’daki bu merdiven her şeyin özeti! En büyük zelzelelere bile nasıl direniyor?

Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Türkiye’nin sarsıntı ülkesi olduğu yadsınamaz bir gerçek. Bu nedenle tedbir almak, konutlarımızı güçlendirmek, alternatif barınma formüllerine yönelmek ve bilinçlenmek mümkün bir zelzelede daha az hasar almamıza imkan sağlayacak ögelerin başında geliyor. Betonarme meskenlere nazaran pek çok artısı bulunan çelik konstrüksiyon yapılar da vakit geçtikçe daha fazla tercih edilmeye başlandı. Bilhassa Avrupa ülkelerine bakıldığında barınma maksadıyla oluşturulan yapıların daha çok ahşap ve çelik karkaslar (islelet) ile oluşturulduğu görülüyor. Çelik iskeletin daha fazla kullanılmasında belirli sebepler olduğuna dikkat çeken iç mimar Berkay Kumaş, çeliğin, materyali gereği betonarmeye nazaran daha fazla sağlam ve sürdürülebilir, tıpkı vakitte geri dönüştürülebilir bir malzeme olduğunu lisana getirdi ve yapılarda çeliğin artılarına şöyle değindi:

“Çeliğin direnci ve taşıyıcılığı betonarmeye nazaran çok daha fazladır. Çelik yapıların yıkılma, devrilme ve tahrip olma mümkünlüğü çok düşüktür. Çeliğin gerçek formda paslanmaz koruyucular ile hakikat montaj edilirse betonarmeye nazaran daha fazla müddet dayanımı var. Çelik yapıları meydana getiren ana gereçler fabrika ortamlarında oluşturulabilir. Bu sebeple stok seçeneği sunar ve acil durum anında süratlice ortaya çıkarlar. Çelik yapılar mimari açıdan da kolon, kiriş çıkıntıları içermemesi ve şekillenebilir olma özelliğiyle daha çok tercih ediliyor.”

‘DÜNYANIN EN BÜYÜK SARSINTILARINA KARŞI DAYANIKLI’

Çelik konstrüksiyon yapıların mimari kaidelere uygun ve teknik uygulama standartlarıyla oluşturulduğunda tüm doğal afetlere karşı daha çok dayandıklarının altını çizen Berkay Kumaş, “Literatür incelemesi yaptığımızda dünyanın en büyük sarsıntılarına karşı (9.0, 9.2 büyüklüğünde) çelik yapılarda rastgele bir sorun görülmemiştir” formunda konuştu.

TALEP ARTTI, MALİYETİ NEREDEYSE AYNI

Çelik yapıların maliyetleriyle ilgili de bilgi veren Kumaş, “Çelik yapı maliyeti brüt beton ile oluşturulan her yapıya nazaran yüzde 40 daha düşük. Lakin günümüzde çelik yapılara olan talebin artmasıyla bu fiyatların birbirini yakaladığı bile görülebiliyor. Çelik konstrüksiyon konutlar, gerçek biçimde uygulanıp bakımlı tutulursa 100 yılı aşkın mühlet boyunca sıkıntısız bir halde kullanılabilirler. Malzemelerinin sürdürülebilir olması sebebiyle çelik yapılara bir ömür biçmeyi yanlışsız bulmuyorum” açıklamasında bulundu.

YÜZDE 75 GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR ÖZELLİKTE

“Çelik meskenler öbür meskenlere nazaran daha kullanışlı ve dayanımlı” diyen iç mimar Berkay Kumaş, “Türkiye’de çok kullanılmama sebebi olarak ise en başta önyargı gösterilebilir. Ülkemizin klâsik barınma alışkanlıklarına zıt olarak çelik yapılar, vakitle ülkemizde de alışagelir halde kullanılacaktır. Çelik meskenlerin tercih edilme gereğinin en başında, sarsıntı bölgesinde yıkılan binaların oluşturduğu moloz atıkları gösterilebilir. Enkazlardan çıkan hafriyatlar bulunduğu bölgeler için tehlike oluşturuyor. Çelik yapılarda ise bu türlü bir sorun yok. Mümkün bir geri dönüştürülme sürecinde çelik yapılarda geri dönüştürülebilme yüzde 75 düzeyini bulurken, betonarme yapılarda yüzde 5 civarında” yorumunu yaptı.

Kahramanmaraş merkezli zelzeleler sonrası yıkılan Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi’nden geriye kalan yangın merdiveni için, “Aslında tüm konuştuklarımızın özeti olarak bu fotoğrafı gösterebiliriz” yorumunda bulunan Berkay Kumaş, “Öte yandan fotoğraftaki yangın merdiveni çelik yapıların garantisi olarak gösterilebilir” deyip ekledi:

 “Çeliğin sarsıntıya dayanıklılığı betonarmeye nazaran daha yüksektir. En büyük sebebi ise çelik yapıların esneyebilir ve hafiflik özellikleridir. Sarsıntı anında çelik yapılar hafif oldukları için fazla etkilenmezler. Zelzelenin oluşturduğu dalga ve titreşimleri ise esneklikleri sayesinde ziyan görme açısından izole edebilirler. Çelik yapılar betonarme yapılara nazaran daha fazla sarsılır ve esnerler. Lakin bu olumsuz olarak düşünülmemeli. Bu sarsılmalar gerecin esneme özelliğinden kaynaklı.” 

‘ISI GEÇİRGENLİĞİ BETONARMEDEN DAHA DÜŞÜK’

“Türkiye’de yapılan tek katlı ve kırsal kesimde inşa edilen meskenlerde çoklukla en az betonarme, azamî tuğla ve ayırıcılar kullanılıyor. Bu, maliyeti çeliğe nazaran azaltıyor lakin çok sakıncalı” diyerek yanlışsız bilinen yanlışları da şöyle sıraladı: “Örneğin gürültü ve ses yalıtımı çelik yapıların dezavantajları olarak gösterilir lakin hakikat uygulamalar sayesinde bu sorunun önüne geçilebilir. Hatta çelik yapılar gerçek uygulanırsa ısı geçirgenliği betonarme yapılara nazaran çok daha düşük.”