Gökyüzüne yıldızlarla yazı yazan ‘son mahyacı’ anlattı! ‘Bundan sonra tek isteğim var’

Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Her ramazan ayında Selatin mescitlerin (Osmanlı sultanlarının yaptırdığı camiler) minarelerine çıkıp halka çeşitli bildiriler verilmesini sağlayan Kahraman Yıldız 50 yıldır mahyacılık yapıyor. Büyük bir emekle mesleğini yaşatmak için uğraşan Kahraman Yıldız’ın hikayesin,i İstanbul Eminönü’deki Yeni Mescit’te 2023 yılının ikinci mahyası olan ‘Hayırda Yarışalım’ mahyasını asarken dinledik.

‘ÇOCUKKEN KANDİL DERDİK, MAHYA OLDUĞUNU BİLMİYORDUK’

Kahraman Yıldız 1956 yılında Üsküdar, Zeynep Kamil’de doğdu. Çocukluğunun Üsküdar’da geçtiğini söyleyen Mahya Ustası Kahraman Yıldız, çocukluğunun ramazan akşamlarındaki mahyaları, “Küçük yaşlarda Ramazan akşamları mahallemizde top oynarken ışıklı kandiller yanardı, o vakit onların mahya olduğunu bilmiyorduk. Meskene haber verirdik, ‘Kandiller yandı, orucumuzu bozalım’ derdik. Eski tarihlerde ses sistemi olmadığı için uzakta oturan şahıslar ezanı duyamazlardı. Bundan ötürü mahyalardaki ışığı görüp iftar yaparlardı. Kandilin vazifesi bu aslında” diyerek anlattı.

Mahyayla tanışma kıssasına ise 15 yaşındayken Vakıflar Baş Müdürlüğü tamir şantiyesinde elektrik atölyesinde işe başlayarak adım attığını söyleyen Yıldız’ın mahyayla tam olarak tanışması ise 1975 yılında gerçekleşti. Dolmabahçe Camii’nin altındaki mahzende kablolar, duyular, ampuller ve makaralarla grup şefi Münir ağabeyin elindeki kâğıda bakıp istediği yerlere duyu taktırdığını anlatan Mahya Ustası Yıldız, o günleri şöyle anlattı:

“Sonra onları küme küme bağladık, otomobile yükledik. Sultanahmet Camii’ne geldik. Sultanahmet Camii’nde karşıdan karşıya halatları gerdik. Daima tarife uyarak yapıyoruz, ne yaptığımızı da bilmiyoruz doğrusu. Halatları gerdik. Yapmış olduğumuz iplerdeki kabloları birer birer astık. Akşam geldim, baktım ‘Fethin kutlu olsun’ yazıyordu. O gün 19 Mayıs 1975’ti. Ne memnun ki biz de o gün minareye çıktık. Mahya astık. Bir ucundan ben tuttuğum için memnunum.”

‘MESLEĞİ HACI BABA’DAN ÖĞRENDİM’

Böylece çocukken görmüş olduğu mahyalarla haşır neşir olduğunu söyleyen Kahraman Yıldız, çıraklığını yapacağı ve mesleği öğreneceği Hacı Ali Ceyhan’la tanışmasını ise kendisi için dönüm noktası olarak tanımlıyor. Vakıflar Baş Müdürlüğü’nde elektrik işleri yaparken bir gün kendisini çağırdıklarını ve “Seni Hacı Ali Ceyhan’ın yanına, Sultanahmet Camii’ne göndereceğiz. Kendisi mahya ustasıdır, ondan meslek öğrenmen gerekiyor” denildikten sonra ustasıyla seyahatinin başladığını söyleyen Yıldız, “Oraya gittim. Hacı Baba’yla tanıştım. ‘Hacı Baba’ diyoruz, ismi Hacı Ali Ceyhan. Hacı Baba Osmanlı’nın son iki padişah devrinde yağ kandilleriyle mahyacılık yapmış. Cumhuriyetten sonra da İstanbul’a elektriğin gelmesiyle elektrikli mahyaya geçişte öncülük etmiş birisidir. Çok hassas bir ustamızdı. Bastonla işaret ederdi, minareye çıkmazdı. Daima tanım üzerine çalıştık. ‘Şunu şöyle yapalım, bunu bu türlü yapalım’ diye izah ederdi. Çok ince ayarları severdi. ‘Duyuyu biraz aşağı, üst kaldırın. Estetiği bozmayın’ derdi” dedi. 

Hacı Ali Ceyhan’dan mesleği öğrendikten sonra mahya takımı kurduklarını ve hem elektrik hem mahya işlerini yürüttüklerini söyleyen Kahraman Yıldız, 42 yıl çalıştıktan sonra emekli olsa da 10 gün sonra mahya işlerini yapan öbür kimse olmadığı için kuruma geri döndü.

‘TÜRKLER GÖKYÜZÜNE YILDIZLARLA YAZI YAZMIŞLAR’

450 yıllık Osmanlı sanatı olan mahya geleneğinin devam etmesi için hâlâ canla başla uğraşan Kahraman Yıldız’ın ise tek bir isteği var: Mescitlerin mahyasız kalmaması. Mahyanın birinci doğum yerinin Sultanahmet Camii olduğunu söyleyen Yıldız, mahyanın esaslı tarihini ise şu sözlerle ifade etti:

“Hattat Hafız Ahmet Kefevi, Sultan Ahmet’e mahya fikrini sunmuş. Padişahın beğenisinden sonra da iki minare ortasında kandillerle yazılar asmışlar. Bu beğeni kazanmış ve padişah ’15 günü yazı 15 günü fotoğraf olarak selatin mescitlerde mahya asılsın’ diye buyruk vermiş. Her mescidinin farklı başka mahyacıları varmış. O günkü kaidelerde televizyonun, gazetenin, sinemanın olmadığı periyotlarda bir tek görsel yayın olarak mahyalar varmış. Halkımız geceleri camii camii gezerek mahyaları izlerlermiş, bu yazılan ayetlerden keyif alırlarmış. Bir de İstanbul kapkaranlık, hiçbir yerde ışık yok. Hatta o zamanki tarihlerde Avrupalı bir gezgin İstanbul’da gece karanlıkta mahyaları görünce ‘Türkler medeniyeti çoktan yakalamışlar, gökyüzüne yıldızlarla yazı yazmışlar’ diye bir beyanatta bulunmuş. Kültürümüz çok eskiye dayanıyor. Mahyasız Ramazan olmuyor. Bizler de bunu bırakmak istemedik, hâlâ devam ediyoruz. Edebildiğimiz kadar da edeceğiz. İnşallah meslek ölmez, bitmez.”

‘BU BİR SEVDA İŞİ, BÜTÜN DÜNYA GÖRÜYOR’

Yalnızca Türkiye’den değil, yurt dışından da teklifler aldığını ekleyen Kahraman Yıldız her mescide yetişemediklerini, başka mescitlerde dijital mahya kullanıldığını da ekledi. Mesleğe birinci başladığı yıllarda işin kendisine de sıkıntı geldiğini, tozun içerisinde minareye çıkarak çalışmanın ve olumsuz hava şartlarının da işini zorlaştırdığını söyleyen Mahya Ustası Yıldız, “Allahtan yükseklik kaygım yoktu. Bir mühlet sonra alıştım. Alıştım ki sonra ihale bizim üstümüze kaldı, hâlâ da 50 yıldan beri devam etmeye çalışıyoruz. Lakin bu sevda işi, gökyüzüne yazı yazmak hoş bir olay. Bir de herkesin çıkamadığı bir yer. Orada yazdığınız yazıları basın sayesinde de bütün dünya görüyor. Bir de burada yaşayan vatandaşlarımız kandiller altında, ışıklar altında verilen bildirisi okuyup niyetlere dalabiliyorlar. Mesela bu yılki tema ‘Ramazan ve Dayanışma” diye konuştu.

‘AYET VE HADİS YAZIYORUZ, BİR MÜJDE VARDIR MUHTEMELEN’

İşinin bir sevda işi olduğuna ve herkese nasip olmayacağına da dikkat çeken Yıldız, İstanbul’u mescitlerin minarelerinden olduğu üzere görmenin de mesleğin keyifli ve hoş tarafı olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Ayet yazıyorsunuz, dua yazıyorsunuz, hadis yazıyorsunuz. Bir de minarelerin üstünde çalışıyorsunuz. Bu işi yapanlara bir müjde vardır muhtemelen.  Minareyi aydınlatmak hoş bir olay. Mahya yapmak bambaşka bir olay.”

İnsanların mesleğine olan ilgisinden hoşlandığını ve mesleğinin ‘zamanının gazetesi’ olduğunu söyleyen Yıldız, “Güncel olayları verebiliyoruz, mahyalarda bildiriler verebiliyoruz. Vaktinde Hacı Baba’ya da ‘son mahyacı’ diyorlardı fakat olmadı. Hoş bir meslek, inşallah gelenler olur da bu mesleği yürütebilirler” diyerek kelamlarını noktaladı.