Fit olayım derken sağlığınızdan olmayın! Diyetteyken yapılan bu kusurlar riski artırıyor
İdeal kiloda kalmak hem görünüş hem de beden sıhhati için kıymetli. Lakin yapılan birtakım diyet yanılgıları kimi sıhhat sorunlarını de beraberinde getiriyor. Bilhassa uzun periyodik aç kalmak ve bilinçsiz yapılan diyetler karaciğer sıhhatini olumsuz etkiliyor.
DHA’ya konuşan eden Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, karaciğer yağlanması görülme oranının son vakitlerde arttığını söz ederek, “Günümüzde fazla kilolu insanların dışında zayıf yahut olağan kilodaki şahıslarda de karaciğer yağlanmasının arttı. Karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasının yağ hücresi haline gelmesiyle oluşur. Karaciğer yağlanması, günümüz dünyasının, artan en büyük sıkıntıları haline geldi. Yağlanma, karaciğerin olağan hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasını yağ hücrelerinin oluşturmaya başlamasıdır. Yağlanmayı hafif derece, orta derece ve şiddetli derece olarak 3’e de ayırabiliriz. Yağlanma oranı, dünya çapında büyük bir artış göstermekte. Bundan 20 yıl evvel yüzde 10 civarındayken, bugün her dört bireyden birinin, yani toplumun yüzde 25’inin, karaciğeri yağlı diyebiliriz. Hatta Türkiye’de bu oran yüzde 30 civarında” diye konuştu.
“METOBOLİK HASTALIKLAR ARTMAYA BAŞLADI”
Karaciğer yağlanmasının en büyük nedenlerinden birinin metabolik sendrom olduğunu belirten Prof. Dr. Yaprak, “Eğer bireyde metabolik sendrom denilen bir durum, insülin direnci varsa yüzde 40 ile 80 oranı ortasında karaciğer yağlı demektir. Toplumun beslenme alışkanlığı değişti. Früktoz dediğimiz şekerden, hazır besinlerle beslenme başladı. Fruktozun karaciğerde, alkol gibisi bir iltihap oluşturması kelam konusu. Bilinçsiz yapılan diyetler, uzun müddet aç kalınma da karaciğeri yağlandırıyor. Metabolik hastalıklar da toplumda artmaya başladı. Genetik mutasyonlar ortaya çıkmaya başladı. Mesela PNLP LA3 diye bir gende oluşan mutasyon, zayıf yahut olağan kilodaki bireylerde de karaciğer yağlanması oluşmasına neden oldu. Bir başka neden ise kalıtımsal durumlar. Yani siz ne yaparsanız yapın, kilolu değilseniz bile, karaciğeriniz yağlı olabiliyor. Zayıf şahıslarda kas kitlesi kaybı da karaciğer yağlanmasına sebep olan kıymetli bir etken. Proteinden düşük beslenme, uzun müddetli açlık kas kaybına neden olur ve böylelikle bedende yağ dokusu oluşmaya başlar. Aslında dışardan kilolu görünmeseniz bile kapalı yağlanma dediğimiz, kas dokusunun yerini yağ dokusunun alması da zımnî yağlanmaya yol açıyor. Yeniden bu da karaciğer yağlanmasını beraberinde getiriyor” tabirlerini kullandı.
“10 YILDA GELİŞME ORANI YÜZDE 3”
Karaciğerin olağanda pembe-kırmızı bir rengi, pürüzsüz bir yüzeyi ve yumuşak bir dokusu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğerin sertleşmesi, büzülüp küçülmesi, halinin bozulması, içinde yumrular oluşmasına ‘siroz’ diyoruz. Karaciğer ansızın siroz olmaz, sağlıklı karaciğerin siroza dönmesi için yıllar gereklidir. Karaciğerde siroz olmadan evvelki etaplarda yağlanma ve/veya iltihap ve sertleşme gelişir. İltihap güzelleşirken ‘scar’ yani nedbe dokusunun oluşumuna yol açar son etapta ise karaciğerde nodül dediğimiz yumrular oluşur. Karaciğeri yağlı olan bireylerde 10 yılda karaciğer sirozu gelişme oranı yüzde 3’tür. Karaciğer sirozu gelişen bireylerde, karaciğer kanseri gelişme ihtimali yüzde 10’dur. Yağlanma geliştiği anda siroz ve karaciğer kanseri olma riskleri artar. Karaciğerde görülen yağlanma kolay yağlanma formunda kalabileceği üzere daha ileri evrelerde iltihapta eklenirse karaciğer sirozu gelişme riski de artar” diye konuştu.
“KARACİĞER NAKLİ İÇİN MUHAKKAK KRİTERLER VAR”
Her karaciğer sirozuna nakil önermediklerine söz eden Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer nakli için belirli kriterlerimiz, MELD puanı diye isimlendirilen puanlama sisteminde hastanın aldığı skorun en az 15 puan olması bu kriterlerden en kıymetlisidir. MELD puanı hastanın kan analiz sonuçlarından hesaplanır. Lakin yalnızca MELD puanına nazaran nakil muhtaçlığı belirlenmiyor. MELD puanı 15’in altında olsa bile hastanın karnında tedaviye dirençli sıvı birikmesi, yemek borusu varislerinden tedaviye dirençli kanamalar olması, hastanın karaciğerinde hepatosellüler tipte kanser gelişmiş olması, kimi karaciğer kaynaklı metabolizma hastalıklarının bulunması, hatta safra yolları kaynaklı sirozlarda günlük ömrü etkileyen kaşıntı üzere birçok durum nakil gerekliliğini belirliyor. Hastanın karaciğer nakline muhtaçlığı olup olmadığına dair son kararı hastayı izleyen ve muayene eden doktorlar vermektedir” dedi.