Fabrikada toplumsal ağdan irtibat

ÖNDER YILMAZ- TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın “Endüstri 4.0” yapay zeka araştırmasında modüler yapılandırılmış akıllı fabrikalarda siber fizikî sistemlerin, fizikî dünyanın sanal bir kopyasını oluşturüp bağımsız (merkezi olmayan) kararlar verdiği aktarıldı. Araştırmada, “Nesnelerin interneti (IoT) üzerinden siber fizikî sistemler, birbirleriyle ve beşerlerle gerçek vakitli olarak irtibat kurar ve iş birliği yapar” denildi. Araştırmada, birbirleriyle haberleşen, sensörlerle ortamı algılayabilen ve bilgi tahlili yaparak muhtaçlıkları fark edebilen robotlar ve akıllı makinelerin, beşerlerle birlikte yahut bağımsız olarak kendi kendilerini yönlendirerek üretim yapabileceği anlatıldı.

Endüstri 4.0’ı hazırlayan nedenlere ait tarihi sürecin anlatıldığı araştırmada, teknolojik gelişmelerin yanı sıra bilhassa gelişmiş ülkelerde yaşanan ekonomik ve toplumsal zorlukların Sanayi 4.0’ın ortaya çıkışında tesirli olduğu kaydedildi. Araştırmaya nazaran; Sanayi 4.0’ın ana bileşenleri; “siber fizikî sistemler, objelerin interneti, hizmetlerin interneti ve akıllı fabrika ve 5G teknolojisi” olmak üzere beş başlıkta toplanıyor. Geleceğin en değerli teknolojilerinden biri olarak görülen objelerin internetinin etkilemediği dalın kalmadığı, hala akıllı kentler, savunma, eğitim, sıhhat, güvenlik sistemleri, ulaşım, şoförsüz (otonom) irtibatlı arabalar ve tarım üzere pek çok alanda kullanıldığı belirtiliyor. Araştırmada dünyada objelerin interneti harcamalarınının 2023 yılında 1,1 trilyon dolara ulaşacağı kaydedildi.

Müdahalesiz 1 ay

Akıllı fabrika teşebbüslerinin “dijital fabrika” yahut “karanlık fabrika” olarak da isimlendirildiğine dikkat çekilen çalışmada, “Akıllı fabrikalarda kolay otomasyonun ötesine geçilmekte, çalışanlar, makineler ve kaynaklar birbirleriyle güya bir toplumsal ağda bir ortadaymış üzere bağlantı kurabilmektedir” tabirleri kullanıldı. Siemens şirketinin Almanya’daki fabrikasından örnek verilerek, 1200 çeşitten fazla elektronik eserin üretildiği üretim çizgisinde günde 350 kere konfigürasyondan oluşan karmaşıklığın meselesiz yönetildiği anlatıldı.

Çalışmada Japonya’dan da bir örnek verildi. Şampuan üretiminde tek üretim çizgisinde farklı pazarlara farklılaştırılmış şampuanlar üretilebildiği vurgulanan araştırmada, Japonya’da 22 fabrikadan oluşan kompleksteki üretim, “Komplekste bulunan 22 fabrikada robotlar tarafından motor, denetim makinesi, robot vb. üretilmekte ve robotlar bir seferde 30 güne kadar insan müdahalesi olmaksızın kendi kendine çalışabilmektedir” biçiminde anlatıldı.

İnsanın yeri dolmuyor

İşçilerle iş birliği yapabilen robotlar ile kendi çalışmalarını tahlil edebilen ve tekrar yapılandırılabilen robotların halihazırda hizmet verdiği hatırlatılan araştırmada, “İlerleyen periyotlarda robotların birbiriyle etkileşimlerini artırması, beşerler ile yan yana daha inançlı bir biçimde çalışması ve öğrenme kabiliyetlerinin daha da artması beklenmektedir” değerlendirmesi yapıldı. İnsan-robot etkileşiminin Sanayi 4.0 vizyonundaki en yenilikçi ögelerden biri olsa da, insanın yerinin hala doldurulamadığı vurgulandı.

Giyilebilir teknolojiyle ‘süper işçi’ devri 

Araştırmada giyebilir kıyafetlerin “süper işçiyi” yarattığına da dikkat çekilerek şu tespit yapıldı: “Endüstriyel dış iskelet sistemleri üretim ortamındaki ağ irtibatına dâhil olur. Denetim beşerde kalır ve insan operatörün gereksinimlerine ve talimatlarına uyar. Bu teknoloji, insan-makine işbirliğinin farklı ve yeni bir biçimi olup “süper işçiyi” ortaya çıkarmıştır. Kelam konusu teknolojinin çalışanların yeteneklerini bugünkünden çok öteye taşıyacağı ve imalat sanayiinin dönüşümünü hızlandıracağı öngörülmektedir.”

Felçli hastalara umut

Robotik kıyafetlerle insanların güç ve dayanıklılığını artırıldığına dikkat çekilen çalışmada, “insan tarafından dışarıdan giyilen bir dış iskelet robot beşere takviye sağlama ve yük taşıma kabiliyetinin artmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıyeten, bu robotlar yürüme manisi olan ya da yaşlı şahıslarda yardımcı uzuv, felç geçirmiş şahıslarda güzelleştirme (rehabilitasyon) ve sağlıklı insanlarda güç artırımı emeli ile kullanılmaktadır” denildi.

YARIN: SANAYİ 4.0’IN GERÇEKLİK TEKNOLOJİLERİ VE İSTİHDAMA TESİRİ NELER?