Erman Öner yazdı: Giro d’Italia’nın kökleri

Bisiklet sporu artık bilimle iç içe geçmiş bir kısım. Yarışlar boyunca her bir atletin ne yiyeceği saat kaçta uyuyacağı üç hafta boyunca alanında uzman şahıslar tarafından belirleniyor. Etap sonu bisiklet bilgisayarından antrenörlerin önüne düşen son model kask, mayo ve gözlükleri ile havalı bir portre çizen yarışçıların dataları ise ayrıntılıca tahlil edildi ve bu doğrultuda gruplara yeni taktikler çizildi.

Gelişen yayın teknolojisi de artık Giro d’Italia’nın her bir kilometresini canlı takip etmemizi mümkün kılıyor. Kaçış kümesinin oluşumundan tutun da 200 kilometre boyunca yarış içerisindeki en ufak bir detay dahi ekranlara anında yansıyor. Lakin bu satırlarda sizleri çok az insanın şahit olduğu bir Giro d’Italia yarışına götürmek istiyoruz. Çünkü bazen bugünü anlamak için en başa dönmek gerekir.

1903’teki birinci Giro

1903’te birincisi düzenlenen Fransa Turu’nun yakalamış olduğu muvaffakiyet İtalya’da birçok tertip firmasının gözlerini bisiklet yarışlarına çevirmesini sağlamıştı. Turistler için yürüyüş, kayak ve bisiklet aktiflikleri düzenleyen Italian Touring Club tıpkı Milan merkezli günlük gazete Corriele della Sera üzere İtalya’yı dolaşacak bir bisiklet çeşidi düzenlenmesine dayanak vermeye sıcak bakıyordu. Lakin birinci Giro d’Italia’nın altında La Gazzetta dello Sport’ın imzası olacaktı.

1986’da Milan’da kurulan spor gazetesi La Gazetta dello Sport’un o dönemki idari müdürü ve Fransa Turu’nu iki kere yerinden takip eden Armando Cougnet birinci Giro’nun da arkasındaki beyindi.

Fransa Çeşidi ziyareti sırasında Cougnet ve arkadaşları neredeyse bir aya uzanan bir bisiklet yarışının bir gazetenin tirajını artırmada ne kadar tesirli olabileceğini birinci elden görmüştü. Hakikaten, Giro’ya hayat veren La Gazzetta dello Sport o vakitler derin bir finansal krizin içerisindeydi ve fazla vakit kaybetmek istemeyen Cougnet önderliğinde 1908’de yapılan bir duyuru ile gazetenin birinci Giro’yu formda gelecek yıl organize edeceği anons edildi.

O günden sonra pembe sayfalı spor gazetesi ile Giro d’Italia ayrılmaz bir bütün haline geldi.

Zorlu başlangıç

Tarih 13 Mayıs 1909, saat sabaha karşı 2.53’tü, birinci Giro Milan’dan başladığında. Bisikletlerin tamamı vitessizdi ve yokuş aşağı da olsa yarışçılar pedal çevirmeyi kesemezdi. Başlangıç çizgisinde 127 bisikletçi vardı lakin bitiş çizgisine sırf 49’u ulaşabildi. Bir gerçek vardı ki birinci Giro yarışçılar için kolay lokma değildi.

İlk sekiz etabın her birinin uzunluğu yaklaşık 400 kilometreleri buluyordu. Sekiz günün akabinde bir sonraki etaptan evvel yarışçılara iki dinlenme günü verilmişti.

Yarış insan limitlerini sonuna kadar zorlayınca elbette hileye başvuranlar ya da görünmez kazalar da kaçınılmaz olmuştu.

Yarışçılardan biri parkuru trenle geçtiği gerekçesiyle hatalı bulundu; bir oburu ise tavuk butu yerken düşerek yarış dışı kaldı.

Zafer Luigi Ganna’nın

18 günün sonunda Milan’da zaferi göğüsleyen Luigi Ganna’ydı. Ganna birinci Giro şampiyonluğunu puan sistemine borçluydu, çünkü şimdiki vakit tutma olsaydı birinci Giro’yu sırf üçüncü sırada bitirebilirdi. Ganna mesleğinde her ne kadar ikinci bir Giro zaferiyle daha taçlandıramasa da İtalyan halkının gözünde o artık bir yıldızdı. Çünkü, Milan’a girdiğinde binlerce taraftar onu karşıladı. Ağır ilgi de gösteriyordu ki Giro umulanın üzerinde bir muvaffakiyet yakalamıştı.

Tıpkı La Gazzetta dello Sport üzere Ganna’nın da ismi yarışla birlikte sonsuza kadar günümüzde de anılmaya devam ediyor.

Bu satırlar kaleme alındığında Ineos Grenadiers’den Britanyalı Geraint Thomas ile Team Jumbo-Visma’dan Sloven Primoz Roglic’i sırf 26 saniye ayırıyordu. Genel klasmanın üçüncü basamağında ise UAE Team Emirates’in Portekizli tırmanışçısı João Almeida 59 saniye fark ile oturuyordu.

İlk Giro’nun tersine bugün atletler kadrolarından ve grup arkadaşlarından diledikleri üzere dayanak alabiliyorlar. Form olarak kullanılan bisikletler bugün hala geçmiştekine benzese de bisiklet sporu ilerleyen teknoloji ile eskide olduğundan büsbütün farklı bir forma büründü.

İlkinden 114 yıl sonra, Roma’da son bulacak 106’ncı Giro d’Italia’yı kazanabilmek için kıyasıya bir rekabet kelam konusu. İşte her şey o birinci Giro’nun büyüsünde gizli.

Covid’in dönüşü

Her ne kadar Covid artık birçok ülkenin ana gündem unsuru olmaktan çıksa da Giro d’Italia şimdi daha birinci günden Covid olayları ile çalkalandı. Yarışçılar ortasında artarn hadiseler sonucu yarış yöneticisi Mauro Vegni yaptığı açıklamada, bisikletçilerle temasa geçen Giro d’Italia taraftarlarının maske takmaları gerekeceğini söyledi.

Lider mayo üzerindeyken testi olumlu çıkan Belçikalı Evenepoel, Kolombiyalı Rigoberto Uran ve İtalyan Filippo Ganna Covid nedeniyle yarışı bırakmak zorunda kalan onlarca isimden bazılarıydı.

Yoğun yağış altında Giro

Bisiklet dünyanın en çevreci aracı olsa da sporu iklim krizinden tahminen de en fazla etkilenen branş. Ve Giro d’Italia da bir istisna değildi. İtalya’nın Emilia Romagna bölgesinde geçen hafta ağır yağışlar sonucunda yaşanan sel felaketi birçok can kaybına neden olurken, Giro d’Italia pelotonu da çok yağışlardan nasibini aldı. O denli ki 15 etap geride kaldığında bisikletçilerin ıslanmadığı gün sayısı sadece dörttü.

Bir efsaneye veda

Mark Cavendish, dönem sonunda profesyonel bisiklet mesleğine nokta koyacağını açıkladı. Duyuru, Giro D’Italia’nın son dinlenme gününde geldi.

Cavendish, sprint finişlerindeki yeteneği sebebilye “Manx Füzesi” olarak biliniyordu. Gücü ve korkusuzluğu ona 2005’ten bu yana 161 zaferin yanı sıra Tour de France’da iki puan mayosu, Rio 2016 Olimpiyatlarında gümüş madalya ve 2011 yol dünya şampiyonasında gökkuşağı mayoyu kazandırdı. 34 etap zaferiyle Eddy Merckx’le birlikte en fazla Tour de France etap galibiyeti kazanan bisikletçi olan Mark Cavendish, 11 birincilikle Türkiye Turu’nda da tepeyi Alman sprinter Andre Greipel ile paylaşıyor.