Caz tarihinin ikonu Ahmad Jamal veda etti

Caz ikonu, bestekar, trompet üstadı Miles Davis’in yoldaşı, alanında en az bir jenerasyonun öncüsü kabul edilen piyanist Ahmad Jamal, 92 yaşında prostat kanseri sebebi ile hayatını kaybetti. Üzücü haberi dün sabah, sanatkarın kızı Sumayah Jamal duyurdu. Cazı ‘Amerikan Klasik Müziği’ diye niteleyen sanatçı notalar ortasında sıkça duraklayarak uyguladığı “seyrek piyano çalma” metoduyla müzikte fark oluşturdu, eleştirmenlerce ‘Az, fazladır’ manasını karşılayan özgün sahne ve kayıt dinamiği ile çığır açtı. Dile kolay, tam 70 yılı sahnede geçiren sanatçı, mesleğine cazın ‘Be-bop’ sürecinde bir virtüöz olarak 14 yaşında adım attı. Müzik hayatına Frederick Russell Jones ismiyle başlayan müzisyen, 1952 yılında Müslüman olup Ahmad Jamal ismini aldı. Dünyaca tanınması ise 1958 tarihli ‘At The Pershing: But Not For Me’ albümü ile oldu.

Hep ilerlemeyi seçti

Miles Davis, bir röportajında sanatçı dostu için “Tüm ilhamım Ahmad Jamal’den gelir” tabirini kullanmıştı. Davis, otobiyografisinde Jamal’dan “Boşluk kavramı, dokunuşundaki hafiflikle, şeyleri olduğundan daha az iletir hâli, notaları söylemi, geçiş ve korolarıyla beni benden almış biri…” kelamlarıyla bahsetmişti. 

Tıpkı Davis üzere vakit içinde dünya cazına taraf vermiş Herbie Hancock ve Keith Jarrett üzere sanatkarlar tarafından da takip edildi Jamal. Ünlü cazcı son yıllarına dek ortaya koyduğu özgün piyano ‘riff’leri ile hip-hop sanatkarları Nas ve De La Soul’a da ilham kaynağı oldu. 1994’te Ulusal Caz Vakfı’ndan sunulan Yılın Sanatkarı mükafatı de dahil olmak üzere alanında sayısız mükafata sahip Jamal, 2007’de Fransa’nın Sanat ve Edebiyat Şövalyesi unvanına bedel görülürken, 2017’de kazandığı Grammy Yaşamboyu Muvaffakiyet Mükafatı için ayakta alkışlandı. 13. Memleketler arası İstanbul Caz Şenliği ve Ramazanda Caz aktiflikleri kapsamında ülkemizde de konserler veren sanatçı, son röportajlarından birinde Times gazetesine “Ne vakit piyano başına geçsem, hâlâ ilerliyorum; orijinal fikirlerle geliyorum” tabirini kullanmıştı.

İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı Genel Müdürü Görgün Taner, Jamal’ın vefatı üzerine kederini “Kendisini birkaç sefer istanbul’da ağırlamıştık. Miles Davis bir röportajında Ahmad Jamal’den çok etkilendiğini söylemişti. Miles üzere Keith Jarrett ve Herbie Hancock da onun rahle-i tedrisinden geçmişler. Caz müziği için ‘ABD’nin klasik müziği, caz’dır’, demişti. Çok büyük bir müzisyeni kaybettik” kelamlarıyla lisana getirdi. Usta caz piyanisti Kerem Görsev ise “Ahmad Jamal dünyada hiç kimseye benzemeyen, çok özel bir piyanistti. Ve dünya Jamal’i ‘Poesiana’ ile her vakit hatırlayacak. Ben de kendisini üç-dört kere seyretme imkânı buldum. Çok özel bir piyanistti. Kendine ilişkin ‘phrase’leri, ritm duygusu vardı. Onun için de aslında Ahmad Jamal’di” dedi.