Bataryada ‘maden’ buldu!
EBRU SUNGUR / MARDİN – Cengiz Holding’in Mardin’de konseyi Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi, kümenin Kastamonu Küre’deki bakır madeninin artığı olan piritten kobalt başta olmak üzere çeşitli madenleri üretmesinden sonra artık de elektrikli arabaların kullanılmış bataryalarını madenlerine ayrıştırmaya hazırlanıyor.
Bir küme gazeteciye Mazıdağı’ndaki tesiste bilgi veren Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, bataryayı madenlerine laboratuvar ortamında ayırdıklarını, mevcut tesiste de bunu yapmaya hazır olduklarını söyledi. Kayışoğlu, elektrikli arabalar yaygınlaştıkça kullanım ömrü dolan bataryaların sorun haline geleceğini, kimi araba firmalarının buna şimdiden tahlil aradığını ve kendileriyle bağlantıya geçtiğini anlattı.
Dünyada bir ilk
Emre Kayışoğlu şöyle konuştu:
“Atıl vaziyetteki araba, telefon ve bilgisayar bataryalarının içinden, kobalt, nikel, lityum ve manganezi çıkarıp iktisada geri kazandıracağız. Kobalt ve nikelde bu süreci muvaffakiyetle uygulayabiliyoruz. Lityum ve manganez için de çalışmalara devam ediyoruz. Bu 4 elementi batarya tozundan ayrıştırabilen bir tesis şu anda dünyada yok. Biz tüm bu çalışmaları 1-2 yıl içerisinde tamamlayarak, dünyada bir birincisi başarmak istiyoruz. Bu mevzuda İngiltere (ICoNiChem) ve Mardin (Mazıdağı) tesisimiz birlikte çalışıyor.”
AB projesine başvurdu
Elektrikli araç bataryası üretimi kadar geri dönüşümünün de en kıymetli gündem unsurlarından olduğunu vurgulayan Kayışoğlu, şunları söyledi:
“Bu tesis yalnızca bataryaların geri dönüşümünde değil içindeki kobalt başta olmak üzere başka stratejik elementlerin tekrar iktisada kazandırılmasında da başrol oynayacak kapasitede. Ayrıştırdığımız bataryadan elde edilen kıymetli metalleri yeni batarya üretiminde kullanılacak hale getirebilecek gücümüz var. Sürdürülebilir batarya hammaddeleri konusundaki çalışmalarımızla 14 firmayla Avrupa Birliği’nin Horizon Projeleri’ne başvurduk. Kabul görürse Avrupa akademileri ve laboratuvarlarıyla birlikte bu bahisteki ana partnerlerden biri biz olacağız.”
Demir çelik yatırımı başlıyor
Bakır üretiminde ortaya çıkan piritten elde edilen bir öteki element demir. Bu teknikle elde edilen demirin yüklü olarak Vietnam ve Meksika’ya ihraç edildiğini aktaran Kayışoğlu, “Ergitme, döküm ve haddehane teknolojilerine yatırım yaparak yıllık 200 bin ton inşaat demiri üreteceğiz” dedi.
Gübre fiyatına ‘yerli denge’
Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi’nin bünyesinde bir de fosfat madeni bulunuyor. Buradan çıkarılan fosfat, tesisin işleyişinde atık olarak çıkan fosforik asit, sülfürik asit üzere eserlerle karıştırılarak hem tesisin ‘eksi atık’ özelliği kazanmasını sağlıyor hem de gübre üretiliyor. Tesisin yılda 400 bin tonluk DAP gübresi üretim kapasitesi bulunuyor ki bu Türkiye gereksiniminin yarısı demek. Emre Kayışoğlu, son periyotta döviz kurundaki yükseliş nedeniyle gübre fiyatlarında artış olduğunu, fakat kendileri yerli girdiyle üretim yaptıkları için fiyat artırmadıklarını, böylelikle öteki firmalardaki yükselişin de hudutlu kaldığını anlattı. Kayışoğlu, “Tesisimiz yılda 350 milyon dolarlık gübre, 270 milyon dolarlık metal ithalatının önüne geçiyor” dedi.
Mazıdağı’ndan notlar
– Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi, 1.2 milyar dolarlık maliyetiyle Doğu ve Güneydoğu’nun en büyük özel kesim yatırımı.
– Bakır üretiminde ortaya çıkan piritten kobalt üretebilen dünyadaki tek merkez.
– 2020’de İngiltere’deki ICoNiChem’i de bünyesine katan Cengiz Holding, her iki tesiste 2 bin 500 tonluk kapasiteyle dünyadaki kobalt üretiminin yüzde 2’sini gerçekleştiriyor.
– Mazıdağı’nda piritten kobaltın yanı sıra yılda 1000 ton çinko, 2 bin ton bakır ve 350 bin ton demir üretiliyor.
– Eserler ABD, İngiltere, İspanya, Çin gibi 10’dan fazla ülkeye ihraç ediliyor.