Barış Kenaroğlu: Sempatisini kanıtlıyor

Cumhuriyetimizin 100. yılını yaşadığımız bu özel günlerde son derece kıymetli bir kitap okuyucularla buluştu. Spor tarihçisi-yazar Barış Kenaroğlu, ‘Atatürk Ve Fenerbahçe’ kitabıyla herkese rehber olabilecek, başucu yapıtı özelliğini taşıyabilecek kıymetli bir kaynak yayınladı.

Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün spor bakışı, futbola yaklaşımı, Fenerbahçe ile ilgisi üzere birçok merak edilen başlık Barış Kenaroğlu’nun kalemiyle aydınlatılıyor bu yeni kitapta. Biz de Milliyet Gazetesi olarak Kenaroğlu ile K-İletişim Yayınları’ndan çıkan ‘Atatürk Ve Fenerbahçe’ kitabı üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik, Cumhuriyetimizin 100. yılında yayınlanan bu yapıtı konuştuk.

– Atatürk ve Fenerbahçe kitabınız yayınlandı. Öncelikle bize kitabınızı anlatır mısınız?

Aslında bu kitap, Türk tarihinin en büyük şahsiyetlerinden olan, Cumhuriyetin kurucusu ve Ulusal Gayretimizin lideri Mustafa Kemal Atatürk’ün hangi ekibi tuttuğu sorusuna bir karşılık bulmayı amaçlamıyor. Tersine kitabın temel yazılış gayelerinden birisi de bu soruyu tanınan kültürün bir kesimi olmaktan çıkarmak… Öteki yandan Atatürk’ün Fenerbahçe topluluğu ile olan ağır temaslarını “belgelere dayanarak” yazmak, artık bir mecburilik haline gelmişti. İleride yeni bulguların da ekleneceğini düşünmekle bir arada, şimdiye kadar yapılan çalışmaların eksikliğini gideren bir eser meydana getirdiğimizi düşünüyorum. Bu vesileyle, rahle-i tedrisinde olmaktan her daim onur duyduğum Hocam Prof. Dr. Vahdetttin Engin’e şükranlarımı sunuyor; kitabı yayına hazırlayan Sayın Kadir Toprakkaya’ya ve K-İletişim Yayınları takımına teşekkür ediyorum.

– Atatürk’ün Fenerbahçe taraftarı olduğuna dair de birçok bilgi, hatıra ve olaylar var. Sizin görüşleriniz nedir? Atatürk, hakikaten Fenerbahçe taraftarı mı?

Atatürk’ün hayatı boyunca spor kulüpleri ile “belgeli” temasları, hem nitelik hem de nicelik olarak incelendiğinde Fenerbahçe ile olan irtibatı öteki kulüplerle olan temaslarına nazaran öne çıkıyor. 1918 yılında kulübü ziyareti… Yeniden birebir sene, arkadaşı Fethi Beyefendi ile birlikte çıkardığı “Minber” gazetesinde yayınlanan birinci ve tek spor haberinin Fenerbahçe’nin işgalcilere karşı oynadığı maçın haberi olması… 1925 yılında Bursa’da “Elektrik fabrikasına ziyaretini erteleyip” Fenerbahçe’nin maçına gitmesi (ki bu maç, Atatürk’ün izlediği birinci ve son kulüp maçıdır)… 1932 yılındaki bağışı… Ve nihayetinde stadyuma büstünün konmasına müsaade vermesi… Bunlar ve kitapta okuyabileceğiniz öbür örnekler, Atatürk’ün Fenerbahçe’ye olan sempatisini inkâr edilemez bir biçimde kanıtlıyor.

TARİHİ 3 MAYIS ZİYARETİ

– 3 Mayıs 1918 tarihindeki ziyaret bugün Fenerbahçe’nin müzesinde gurur nişanesi olarak duruyor. Okuyucularımıza bir de siz anekdotlarla anlatır mısınız bu tarihi olayı?

Yaptığı çalışmalarla Fenerbahçe tarihini gün gün kayıt altına alan merhum Rüştü Dağlaroğlu ve değerli ağabeyimiz Müzdat Dağlaroğlu 3 Mayıs 1918 gününü, canlı şahidi Elkatipzade Mustafa Bey’den şahsen dinlemişler… Biz de kitabın hazırlık sürecinde, kendilerinin türlü mecralarda anlattığı bu tarihe dair yeni evrakları bulmanın sevincini yaşadık.

Bizim için Atatürk’ün ziyaretinin en değerli tarafı, kulüp hatıra defterine yazdığı yazının derin manası. Çünkü kulübü ziyareti için “bu görevin ifası lakin bugün müyesser olabilmiştir” diyen Mustafa Kemal Paşa’nın seçtiği “müyesser” sözü; taşıdığı mana prestiji ile de Fenerbahçe tarihine geçmelidir. Günümüzde, “bu vazife lakin bugün yerine getirilebilmiştir” biçiminde sadeleştirilen cümlede yer bulamayan “müyesser” sözü, Mustafa Kemal Paşa’nın kulübü ziyaret etmeyi çok evvelden planladığını pekiştirmiş, gerek dinî ve edebî kullanımı gerekse “nasip olmak” olan tam karşılığı ile bu ziyarete kutsiyet kazandırmıştır.

– Kitabınıza tekrar dönersek, Atatürk’ün spora daima özel bir bakışı ve pahası vardı. Atatürk’ün futbola bakış açısı nasıldı?

Atatürk, sporu vücut eğitimi ve askerlikle yakın alakalı olarak kıymetlendirmiş, futbola ilişkin bilgi sahibi olsa da ilgisi sonlu kalmıştır. Lakin futbolun kitleler için değerinin farkında olmuştur. Bu farkındalık kendini en çok 3 Mayıs 1918 tarihinde Fenerbahçe kulübü ziyaretinde ve 28 Temmuz 1922 tarihli Akşehir maçında kendini göstermiştir. Bu iki olay ve bu olaylara ait evraklar Türk spor tarihinin en pahalı kesimleridir.

“MAGAZİN ÖĞRESİ HALİNE GETİRİLDİ”

3 büyük kulüp ortasındaki tartışmalara değinen Barış Kenaroğlu, “Atatürk ve futbol bağı, “Atatürk hangi grubu tutardı?” sorusuyla bir magazin öğesi haline getirildi. Bu da İstanbul’un üç büyük kadrosu ortasında bir tartışmaya neden oldu” dedi

– Cumhuriyetimizin 100. yılında son derece manalı bir kitap yayınladınız. Yıllardır da üç büyük kulüp ortasında daima Mustafa Kemal Atatürk’ün hangi grup taraftarı olduğu tartışmaları var. Siz bu bahse hangi açıdan bakıyorsunuz?

Atatürk ve futbol bağı, tanınan kültürde devir dönem gündeme taşınan “Atatürk hangi grubu tutardı?” sorusuyla bir magazin öğesi haline getirildi. Alışılmış bu da İstanbul’un üç büyük kadrosu ortasında bir tartışmaya neden oldu.

Öncelikle bu sorunun doğrusunun “Atatürk hangi kulübü desteklerdi?” ya da “Atatürk hangi kulübe sempati duyardı?” olduğunu belirtmemiz gerekir. Atatürk üzere bir şahsiyetin kamuoyu önünde, kulüpler özelinde tarafını muhakkak etmesinin beklenmeyeceği üzere, vefatına kadar Ulusal Kadroların karşılaşmalarına ait rastgele bir “mesajının ya da temasının” resmi kayıtlarda yer almadığı da düşünülürse üstte yer alan sözün doğruluğu kanıtlanmaktadır. Bununla birlikte Atatürk hayatı boyunca çeşitli kezler spor kulüplerine temas etmiş, maddi ve manevi yardımlarını esirgememiştir. Bu dayanağın her kulüp için “eşit” olduğu söylenemez. Aslen kulüplerin, tarih yazımlarında Atatürk’ü paylaşma yolunda seçtikleri yolların tartışılır olmasının temel sebebi de bu eşitsizliktir. Bahsedilen eşitsizliği mensubu ya da sempatizanı oldukları kulüplerin lehine bozmak isteyen tarihçiler, tarih yazımlarında Atatürk’e yer verirken çeşitli yanlış prosedürler kullanmışlar, bilerek ya da bilmeyerek, kabul edilemez maddi kusurlar yapmışlardır. Kitapta bu prosedürler ve kusurlar da analiz ediliyor.

“BEYHUDE BİR ÇABA”

Spor tarihçisi-yazar Barış Kenaroğlu, Mustafa Kemal Atatürk’ün spor kulüplerine temasları konusunda da şu görüşleri paylaşıyor: “Atatürk’ün spor kulüpleri ile temasları, bu temasların bazısının daha yakın, bazısının ise uzaklıklı oluşu; spor tarihçilerini belge-rivayet ikilemine düşürmüştür. Kitapta örnekleriyle açıklandığı üzere, bu ikilem yanlış ya da eksik prosedürlerle kendini göstermiş ve tarih yazımının popülizmin bir aracı olarak kullanılmasına sebep olmuştur. Tarihi bir gerçek olarak belirtmek gerekir ki Atatürk’ün hangi kulübü desteklediği şimdi belgelenmemiştir. Bununla birlikte Türkiye’nin en büyük ortak bedellerinden biri olan Atatürk’ü bir spor kulübünün inhisarına sokmaya çalışmak, bireylerin ya da kulüplerin kendi ortalarındaki çabanın bir aracı yapmak da uzun vadede kimseye fayda sağlamayacak, beyhude bir gayrettir.

“SAYGI DURUŞU OLUR”

Sarı-lacivertli toplulukta stadın isminin ‘Mustafa Kemal Atatürk Stadı’ olmasına yönelik talebe değinen Barış Kenaroğlu, “Muazzam bir hürmet duruşu olur” yorumunu getirdi.

– Fenerbahçe’de hem kulüp üyeleri hem de taraftarların isteği stadın isminin Mustafa Kemal Atatürk Stadı olması halinde. Hatta Saracoğlu ailesi Milliyet’e yaptığı açıklamada bu türlü bir durumdan gurur duyacaklarını kaydetti. Siz bu mevzuya nasıl bakıyorsunuz?

Sevgili Alican Küçükcan ve Barış Eymen kardeşim ile birlikte kaleme aldığımız “Fenerbahçe Tarihi Sıkıntıları: Kuruluş” kitabında Fenerbahçe’nin kuruluş yıllarını anlatmıştık. O kitapta yayınladığımız dokümanlardan biri de 1923 tarihli kulüp tüzüğünde yer alan “Kulübü Tesis ve İhya Edenler” listesiydi. Bu listede ismi olsun/olmasın, o yıllarda kulüp için seferber olan Fenerbahçelilerin hepsi, dayanılmaz vatanperver insanlardı. Fenerbahçe Stadı’na Mustafa Kemal Atatürk isminin verilmesi, yalnızca Şükrü Saracoğlu’nun değil, Fenerbahçe’nin doğumuna ve büyümesine emeği geçen herkesin ruhunu şâd edecektir.

Hâlihazırda Fenerbahçe Müzesi’nde sergilenen Atatürk büstünün, 1934 yılında birinci konduğu yere (stadyumdaki protokol tribünü önüne) Şükrü Saracoğlu’nun kulüp binasındaki büstü ile birlikte yerleştirilmesi de tıpkı halde Ulu Önder’in aziz anısına muazzam bir hürmet duruşu olur.

“EŞSİZ BİR EMSAL”

– Fenerbahçe’nin yaşadığı bahtsız Kuşdili Lokali yangını sonrası Atatürk’ün kulübe maddi bağışı var. Bugünden baktığımızda bile çok özel bir durum kulüp için. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

“Fenerbahçe’nin yuvası için elbirliği” yapan, Fenerbahçe’yi küllerinden doğuran ve bağışladıkları paralarla bugünkü Fenerbahçe Stadı’nın temelini atan bireylerin isimlerini, başta Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal olmak üzere kitapta yayınladık. Yediden yetmişe; çocuklar, devlet büyükleri, askerler, sanatkarlar, atletler, bütün meslek kollarından beşerler, gazeteler, mecmualar, İstanbul dışından gelen bağışlar… Atatürk’ün de bu felaketin yaralarını sarmak için yardıma koşması, O’nun Fenerbahçe’ye bakışını anlatan eşsiz bir emsal…