‘Aynayı oburu tutsun istiyoruz’

Efnan Atmaca- Elif Demirel, “Geceden Beri” isimli romanıyla Everest Birinci Roman Ödülü’nü kazandı. Gece isimli bir bayanı merkeze alarak hem onun hem de ona danışan insanların kıssalarını anlatıyor kitabında. Beşerler kendi kederlerini, çaresizliklerini güzelleştirsin diye Gece’ye başvuruyor lakin onun da yüreği yaralı. Ve aslında herkesin dermanı kendi elinde. Masal ile postmoderni, akli ile batılı bir ortaya getirip beşere dair ne varsa harmanlıyor. Lafı uzatmadan Demirel’e veriyorum kelamı.

*Gece ayna vazifesi görüyor. Hem kendine hem de insanlara kendilerini, çağın deliliklerini, absürtlüklerini gösteriyor. Aynaya bakmak düzgün gelmiyor kimseye. Sevmiyor muyuz yüzleşmeyi?

Gece bir ayna misyonu görüyor mu, bilmiyorum. Lakin konuklarının ondan bir şeyler beklediklerini biliyorum. Bence Gece dürüst bir kocakarı. Konutuna gelen kim olursa olsun ne düşünüyorsa, ne hissediyorsa yüzlerine açık açık söylüyor. Şifacılık -ya da mahalleli Gece için öteki ne sıfatlar uyduruyorsa- Gece’nin argümanlı olduğu bir bahis değil. Çünkü Gece roman boyunca bir kez dahi insanlara “Gelin, sizi güzelleştireceğim, sıkıntılarınıza derman olacağım” üzere bir davette bulunmuyor. Yalnız yaşayan, yaşlı, kocasız, çocuksuz, konuttan çıkmayan, tek bir akrabası dahi olmayan gizemli bir bayan olduğu için herkes ona şifacı bir kocakarı rolünü biçiyor. Bence bu, insanların inanacakları bir şey yaratma gereksiniminden doğuyor. Demek istediğim, o bahsettiğiniz ayna herkesin konutunda, elini uzattı mı tutabileceği kadar yakınında mevcut aslında. Lakin bazen en yakınımızdakilere uzanmak o denli büyük bir cüret gerektiriyor ki biraz daha az yanalım, hasarımız biraz daha az olsun diye o aynayı bize diğeri tutsun istiyoruz tahminen de. Ortaya üçüncü bir el girince daha inançta hissediyor da olabiliriz natürel. Gece’nin konukları da aynayı onlara Gece tutsun, merhemi yaralarına Gece sürsün istiyorlar, diğerleriyle yanmak yalnız yanmaktan çok daha güzeldir, diye düşünüyorlar lakin Gece’nin taşıdığı kadim lanetten bihaberler. Bu yüzden Gece kimseye güzel gelmiyor. Bilakis herkes, ondan evvelki hayatını mumla arar hâle geliyor.

Yüzleşme konusuna gelince, bence toplum olarak da birey olarak da yüzleşmeyi sevmiyor ve yüzleşmekten kaçıyoruz. Bunun temel sebebi, mümkün bir yüzleşmenin bizi en derinlere indirecek olması, orada kendimizle karşılaşmaktan korkmamız. İnsan, sandığı kadar âlâ ve pak değildir zira. Kendini kandırarak yaşamak da hem daha kolay hem daha zahmetsizdir.

*Romanda tam bir harman yapıyorsunuz: Masal ile postmoderni, geçmiş ile geleceği, batıl inanç ile aklı hem bir ortaya getiriyor hem de çatıştırıyorsunuz. İstikrar mi aradığınız? O dengeyi bulduğumuzda oturacak mı bütün taşlar yerine?

Romanı yazmaya başlamadan evvel bir harita çıkarttım. Gece’yle görüşecek karakterler, o karakterlerin kaygıları, isimleri, cisimleri, kısımların isimleri her şey evvelden çıkardığım haritada muhakkaktı ve sonuna dek de o haritaya sadık kalarak ilerledim. Gece’nin geçmişini bilmeden bugününde ilerlememiz mantıksız olurdu, o sebepten bir köydeki hayata bir de o gecekondu mahallesindeki hayata yer vererek ilerledim. Köydeki hayatı anlatırken bilhassa klâsik ve masal tadında bir üslup kullanmak istedim. Olağan romanın bütününün o tatta ilerlemesini istemiyordum. Bu sebepten Gece’nin konuklarını anlatacağım kısımları biraz farklı kurguladım. Aslında o kısımları yazarken hedefim kendi yazınımı olabildiğince zorlamaktı. Evet, roman için bir istikrar arıyordum ve aradığım o dengeyi bulduğumu da söyleyebilirim sanırım. Çok sesli, katmanlı ve ağır bir yapısı var romanın. Okuru daima dinamik ve zinde tutmaktı maksat tahminen de, bilemiyorum. Ferda üzere Deleuze çeviren örgütlü bir bayan da, kocasının yolunu gözleyen Hanife de, yarasının kabuklarını yiyen Visal de, diğer vücutlarda konaklayan din kültürü öğretmeni Garam da, hayatındaki bayanı sevdiği ve ona bedel verdiği hâlde ortalarındaki münasebete bir isim koymaktan ödü kopan erkek de, cenaze elbiseleri biriktiren müellif bayan da Gece’nin kapısına gitsin istedim. Zira çaresizlik bizi eşitler. Gece bizim mahallemizde yaşayan bir kocakarı olsaydı kapısını çalmaz mıydık? Gece benim komşum olsaydı kapısını çalacağımdan kesinkes kuşkum yok açıkçası.

*Bugünün kaygılarını çözmek için taa eskilere götürüyorsunuz okuru aslında. Size nazaran geçmişin şifrelerini çözersek bugünü az da olsa kurtarabilir fakat geleceğe umutla bakabilir miyiz?

Geçmişin şifrelerini çözersek bugüne umutla bakabilir miyiz, bilmiyorum. Ama bu şifreleri çözme sorununun bizi biraz bile olsa rahatlatacağından kuşkum yok. Kimi durumların nedenini, özünü, kökenini bilirsek o durumları başımızda bir yerlere daha rahat oturtabiliriz güya. Sonuç prestijiyle romanın sonlarına yanlışsız Gece’nin neden kimseye güzel gelmediğini anlamaya başlıyoruz. Onun da bir nevi kurban sayılabileceğini görüyoruz. Gece’nin geçmişini bilmek romanı daha manalı bir hâle getiriyor ve tahminen ona kızmamıza da mani oluyor.

‘Yazdıklarımın bir bahar akşamı üzere derisi okşayabilmesini diliyorum’

*lk romanınızla ödül almak size ne hissettiriyor?

“Geceden Beri” benim ikinci kitabım fakat birinci romanım. Birinci kitabım “Hazin” 2021 yılında yayımlandı ve hikaye tipindeydi. “Geceden Beri”, bir birinci roman olduğu ve ödül aldığı için yeri çok öteki. Garip bir haz, tatmin ve memnunluk hissettirdiğini söyleyebilirim.

*Edebiyat seyahatinizde ki çok uzun olmasını dilerim, neler hayal ediyorsunuz?

Güzel bir seyahat istiyorum elbette, yazmaya devam etmek istiyorum bir kez. Bu yazma isteği benden hiç gitmesin istiyorum, hazırladığım her evrakta daha uygununu yapabilmeyi istiyorum. E bir de yazdıklarının yayımlanmasını isteyen her insan üzere iz bırakmak istiyorum. Tanımadığım, muhtemelen hiç tanışmayacağım biri, hiç bilmediğim, gidip
görmediğim bir kentte Gece’den bir cümle hatırlasın mesela, beni ansın ve biz konuşma gereği dahi duymadan bir bağ kuralım istiyorum. Bu türlü ansızın sarışalım istiyorum. Yazdıklarımın bir bahar akşamı üzere derisi okşayabilmesini diliyorum.