Atılay’ı Alman mayını Refah’ı İtalya batırdı
GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul – İngiltere’de ismimize inşa edilen dört adet denizaltıyı almak üzere 23 Haziran 1941’de Mersin’den 200 kişi (150 denizaltıcı, 21 havacı, 1 İngiliz subayı ve 28 gemi personeli) ile Port Said’e intikale geçen Refah şilebi ve 14 Temmuz 1942’de Çanakkale Boğazı açıklarında İngilizler tarafından döşenen loop (denizaltı ikaz) sisteminin müşterek eğitim kapsamında deneyimi esnasında vazife alan Atılay denizaltısı batmıştı. 167’si Refah’ta 39’u Atılay’da olmak üzere toplam 206 kişinin şehit olduğu bu olayları inceleyen Emekli Deniz Kurmay Albay Bora Serdar, ezber bozan sonuçları Milliyet ile paylaştı.
Emekli Deniz Kurmay Albay Bora Serdar, Türk, İngiliz, İtalyan ve Alman arşiv ve dokümanlardan faydalanarak hazırladığı “Refah ve Atılay Faciaları Denizaltı Filosu Tarihi” isimli kitabıyla bilinen gerçekleri değiştirdi.
Refah şilebi ve Atılay denizaltısının mukadderatını belirleyen bu olayları araştırarak sır perdesini aralamak istediğini belirten Bora Serdar, “Denizaltıcılar Birliği Derneği’nde vazifeli iken bu belirsizlikleri ortadan kaldırmaya karar verdim. Sisli ve kuvvetli bir seyre çıktığımın farkındaydım. Denizaltıcı subay gözüyle 3 yıl boyunca arşiv ve saha araştırması yaptım. Atatürk’ün dediği üzere, tarih yazmak, tarih yapmak kadar kıymetliydi. İlham kaynağım, çok geç kalınmış olmasına karşın, geçmişe dair bilinmesi gerekenleri yanlışsız bir halde gelecek jenerasyonlara aktarmak ve Akdeniz ve Ege Denizi’nin derinliklerinde yatan şehitlerimize borcumuzu ödemekti” dedi.
14 Temmuz 1942’de batan Atılay denizaltısı.
İtalya doğruladı
Serdar, “Refah hakkında hakikat bilinen yanlış çoktu. Nasıl batırıldığına dair ortaya atılan argümanların hangisi doğruydu? En güçlü olanı İtalyan denizaltısıydı. Yaptığım araştırmada ben de bu sonuca ulaştım. Fakat bu tezin teyide muhtaçlık vardı. Talebim üzerine periyodun Deniz Kuvvetleri Kumandanı Oramiral Adnan Özbal’ın buyruğuyla İtalyan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile başlatılan askeri yazışmalar sonunda arşiv kayıtlarındaki iki doküman referans gösterildi. Böylelikle Refah şilebini batıranın İtalyan ‘Ondina’ denizaltısı olduğunu resmi olarak bildirdi. Ondina denizaltısı yalnızca Refah şilebini batırabilmiş, kendisi de bir yıl sonra İngiliz gemileri tarafından Kıbrıs-Lübnan ortasındaki alanda Akdeniz’in sularına gömülmüştü” diye konuştu.
Emekli Deniz Kurmay Albay Bora Serdar, yaptığı araştırmayı ‘Refah ve Atılay Faciaları Denizaltı Filosu Tarihi’ ismi altında kitaplaştırdı.
81 yıllık sır çözüldü
Serdar, “Donanma Komutanlığı, Atılay denizaltısının bir mayına çarparak battığı sonucuna varmıştı. Atılay’ın gerçek yeri 50 yıl sonra Selçuk Kolay tarafından bulundu. Atılay’ın 1. Dünya Savaşı’ndan kalan İngiliz mayınına çarparak battığı düşünülüyordu. Araştırmamda Atılay’ı batıran mayının İkinci Dünya Savaşı’ndan kalan Alman mayını olduğu sonucuna ulaştım. Bu sonuç, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü’nden ve Selçuk Kolay sayesinde ulaştığım Alman arşivinden çıkan iki evraka dayanıyordu. Böylelikle Atılay genelinde kabul gören argüman manasını yitirirken 81 yıllık sır da çözülmüş oldu” tabirlerini kullandı.