Afete ‘tek çatı’ ve ‘üst kurul’ önerisi
Önder Yılmaz – Türkiye’yi sarsan ve 50 bini aşkın kişinin öldüğü 6 Şubat sarsıntılarının akabinde 14 Mart prestijiyle çalışmalarına başlayan TBMM Sarsıntı Araştırma Kurulu, seçimler nedeniyle jet süratiyle raporunu hazırladı. Kurul raporunda, “Geçmişte yaşanan afetler, ülkemizin afetlere hazır olmadığını, müdahale ve uygunlaştırma basamaklarında da yetersiz kaldığını göstermiştir. Bu zafiyetler ülkemizin afet idaresi uygulamalarında dünyanın gerisinde kaldığını, gerekli güncellemelerin yapılmadığını göstermiştir. Kurumlararası ahenk sağlanamamakta, hatta kimi çalışmalardan ilgili ünitelerin haberinin dahi olmadığı ortaya çıkmıştır. Hazırlanan birtakım raporların tozlu raflarda kaldığı müşahade edilmiştir” dendi. Milliyet’in ulaştığı 6 kısımdan oluşan 926 sayfalık raporda, özetle şu tespit ve teklifler yer aldı:
‘AFAD güçlendirilmeli’
Güçlü uyum için vilayetlerde vali başkanlığında, belediyelerin ve STK’ların da içinde olduğu bir “üst kurul” oluşturulmalı. Teknik bilgileri hazırlayarak raporlaması için Cumhurbaşkanlığı genelgesi çıkarılmalı.
AFAD’ın alanda daha faal olması için tüm yetkileri en alt müdür düzeyine kadar dağıtılmalı.
Geçici barınma alanları evvelce belirlenmeli, sel/su basan alanlar seçilmemeli.
Her bakanlıkta Afet ve Acil Durum İdaresi Dairesi Başkanlığı kurulmalı.
İletişimin kesilmemesi için Jandarma Entegre Muhabere Bilgi Sistemi kurumlarca kullanılmalı.
Elektrik ve doğal gaz üzere güç sınırları afetlere yönelik performans testinden geçirilmeli.
Çatı olacak yeni Afetler Kanunu hazırlanmalı. Yeni bir İmar Kanunu, Yapı Üretim ve Kontrol Kanunu, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Kanunu, Fay Kanunu, Afet Risk Azaltma Kanunu, Canlı Fay Haritası Yönetmeliği derhal çıkarılmalı ve daima güncellenmeli.
AFAD daha güçlü yapıya kavuşmalı. Afet, Acil Durum ve İklim Değişikliği Bakanlığı kurulmalı
Büyükşehir ve vilayet belediyelerinde Afet ve Risk Azaltma Daire Başkanlığı oluşturulmalı.
Dönüşüm mahkemeleri
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü, “Kentsel Dönüşüm Başkanlığı”na dönüştürülmeli.
Hızlı risk tarama usulleri derhal güncellenmeli.
Binaların 5 yılda bir periyodik muayenesine yönelik mevzuat hazırlanmalı.
Kentsel dönüşüm süreçlerinde açılan davaların süratli karara bağlanması için özel ihtisas mahkemeleri kurulmalı.
Parsel bazında kentsel dönüşüm yerine ada temelli dönüşüme geçilmeli, dönüşümü güçlendirmeye yenelik takviye ve teşvikler sağlanmalı.
Bina tamamlama sigortasının kapsamı, kuralları ve uygulama temelleri belilenmeli.
Riskli yapı tespitinde kilitli kapıların kanun zoruyla açtırılması için düzenleme yapılmalı.
Müteahhitler Odası
Sektörün disipline edilmesi için Müteahhitler Odası kurulmalı.
Afet sigortası kapsamı genişletilerek yaygınlaştırılmalı. Sarsıntı Fonu oluşturulmalı.
Yapı kontrolü sıkı yapılmalı, uygun olmayan yapıları yapanlara ve bunlara müsaade verenlere cezai yaptırım arttırılmalı. İmar Kanunu’ya uymayanların cezaları ağırlaştırılmalı.
Kaçak yapıların yıkımı için seri yargılama yapılmasına yönelik düzenleme çıkarılmalı.
İtfaiye ve madenciler
Arama ve kurtarma faaliyetlerinde belediyelere itfaiye ile birlikte grup kurma sorumluluğu, bedelli askerlik yapanlara arama kurturma eğitimi verilmeli.
Madenciler arama kurtarma faaliyetlerinde direkt misyon almalı.
Afetlere yönelik erken ikaz sistemleri hemen inşa edilmeli.
Afete hazır yerleşim yerleri oluşturulmalı.
İstanbul’a öncelik
Hızlı tarama formülüyle önceliklendirme yapılarak yapı envanteri oluşturulmalı. Önceliklendirme çalışmalarına başta İstanbul olmak üzere zelzele riskinin yüksek olduğu fay çizgileri üzerindeki, nüfusun ve sanayi kuruluşlarının ağır olduğu vilayetlerden başlanmalı.
Bina periyodik muayenelerinde koşulları sağlamayan yapılar ya güçlendirilmeli ya da derhal yıkılmalı.