Açken sonlu olmanın nedenlerini uzman isim sıraladı! Sebebi bu hastalık olabilir mi?
MİLLİYET.COM.TR ÖZEL – Ramazan ayının gelmesiyle açlık ve açlığın yol açtığı tahammülsüzlük, sonlu olma hâli, konsantrasyon bozukluğu üzere meseleler insanların hayatını olumsuz tarafta etkileyen sorunları de beraberinde getiriyor. Bunun yanında tükettiğimiz pek çok besin hormonların çalışma suratına ve istikrarına tesir ediyor.
Tükettiğimiz kimi besinler gün içinde daha etkin olmamızı sağlarken kimileri da bedeni daha da ağırlaştırabiliyor. “Vücudun gerçek çalışabilmesi için gerçek besinlere gereksinim var” diyerek metabolik faaliyetlerin bir istikrara dayalı ilerlemesi gerektiğini hatırlatan Doç. Dr. Ayça Kaya beden deposunun en uygun halde glikoz taşıyan karbonhidrat içerikli besinlerle dolabildiğini belirtti. Doç. Dr. Ayça Kaya kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Normal kurallarda bireyler aç kaldığı vakit ortada rastgele bir sorun yoksa beden da bundan etkilenmez. Yani aslında açlık durumu bedeni makûs etkilemez. Bunun sebebi de bir mühlet açlığa maruz kaldığımızda bedende bulunan depoların devreye girmesidir. Bu durum çok uzun müddetli açlıklara bakıldığında, bedenin keton cisimleri oluşturup bu cisimleri bir güç kaynağı olarak kullanmasıyla devam eder.”
Ancak ramazan ayında hudut, gerilim, telaş üzere problemleri istikrarda tutmak vakit zaman zorlaşabiliyor. Doç. Dr. Ayça Kaya açlığın getirisiyle ortaya çıktığı düşünülen ve beşerler ortasında meselelere yol açan ‘Açlık hudut yapar’ niyeti için şunları söyledi:
“Aç olan her insan sonlu olacak diye bir kural bulunmuyor. Şahıslar aç kaldığında kan şekeri seviyesini normalize eden enzim ve hormonlar salgılanmaya devam eder. Gün içinde açlığı dengeleyecek besinler tüketilmese bile beden bunu sisteme verir. O sebeple açlığın getirisi her bireyde hudut, tahammülsüzlük, gerilim ya da korku üzere problemleri doğurmaz.”
‘ALTTA YATAN ÖBÜR BİR SIHHAT SORUNU OLABİLİR’
Oruç tutanların gün içinde yaşadığı açlık durumunu bastıran ve kan şekerinin dengelenmesini sağlayan depolar herkes için birebir değil. Doç. Dr. Ayça Kaya, bu durumların altında yatan farklı bir hastalık riski olduğunu belirterek şu kronik rahatsızlıklara dikkat çekti:
“Diyabet, kapalı şeker, bozulmuş açlık glukozu, kansızlık, hipoglisemi üzere meseleler ve bunlara tedavi olarak kullanılan ilaçlardan ötürü bedenin kan şekerini olağanlaştırma süreci bu bireylerde daha farklı ilerleyebilir. Bilhassa ilaç kullanan diyabet hastaları aç kaldığında sinirsel problemler yaşamaya başlayabilir. O nedenle öncelik olarak altta yatan rastgele bir sorun olup olmadığına bakılırsa, devamında tüketim nizamı oturtmak daha kolay olur.”
Davranışlara yansıyan ve günlük hayatı olumsuz istikamette etkileyen durumlar aslında metabolik meselelere dayanıyor. Şeker düşmesinin getirdiği belirtiler ortasında tahammülsüzlük, konsantrasyon sorunu, dikkat dağınıklığı, çabuk sonlanma olduğunu belirten Doç. Dr. Ayça Kaya, şahısların bilmediği farklı bir sıhhat sorununun önüne geçilmediğinde ileri olaylarda bayılma ve ölümlere yol açtığını vurguladı.
Doç. Dr. Ayça Kaya, oruçluyken yaşanan ve açlık hududu olarak bilinen birtakım davranışların adet devri sonrasında da ağır yaşanabileceğini hatırlatarak şunları ekledi:
“Adet olan bayanlar adet periyodunda kan kaybettiği için bedende bulunan hemoglobin düzeyi düşmeye başlar. Bu durum da bayanlarda yeniden hudut, el ve ayakta titremeler, tahammülsüzlük üzere problemleri dönemsel olarak açığa çıkarabilir. Adet devri sonrasında oruç tutmaya başlayan bayanlar ise sinirsel problemleri öncelikle azalan kan bedellerinden ötürü, devamında da açlığın getirisi yüzünden yaşayabilir.”
Açlık, tek başına olumsuz davranışlara yol açmazken sıhhat meseleleriyle birleşip katlanarak devam ettiğinde farklı sıhhat sorunları ortaya çıkabilir. Doç. Dr. Ayça Kaya bu durumu tek bir örnekle açıkladı:
“Üst üste gelen sıhhat problemleri beşerler için ağır olabilir. Örneğin tansiyon denetimi istikrarsız olan şahsa uzun müddetli açlık da eklendiğinde daha olumsuz sonuçlar doğmaya başlar. Yani problemler sıkıntıları doğuruyor ve üzerine katlanarak ilerlemeye devam ediyor.”
‘SIVI İSTİKRARI SAĞLAMAK ÇOK ÖNEMLİ’
Genellikle gün içerisinde tokluk hissini uzatan besinler kıymetli olsa da sıvı dengesi yaşanması muhtemel pek çok sorunun önüne geçebilecek nitelikte. “Hem sıvı kaybını önlemek hem de hudut, gerilim, agresiflik ve odak sıkıntıları üzere sorunları önlemek için sıvı desteği epey önemli” diye aktaran Doç. Dr. Ayça Kaya bu durumu sıhhat bazında şu halde anlattı:
“Oruç tutanlar gün içerisinde saatlerce susuz kalıyor. İftar ve sahurda yeteri kadar su içilmezse de hücre içinde bulunan sıvı metabolik dengeyi sağlamaya çalışıyor. Bu da damar içindeki sıvı-elektrolit istikrarın bozulmasına neden oluyor. İstikrarın bozulmasıyla da şahıslarda baygınlık, agresiflik, hudut üzere denetimsiz davranışlar oluşabiliyor. Bunları yaşamamak için besin alımı ve sıvı desteği çok kıymetli.”
Peki rastgele bir sıhhat sorunu olmayan ve devamlı ilaç kullanmayan şahıslar de açken sonlu olabilir mi? Bu durumun çeşitli tüketim davranışlarına dayandığını belirten Doç. Dr. Ayça Kaya, kronik hastalardaki kadar olmasa da tüketim formu denetimsiz olan bireylerin oruçluyken daha hudutlu davranışlar sergileyebileceğini söylüyor.
Üst üste katlanarak devam eden ve insanların günlük ömrünü olumsuz etkileyen bu durum da akla “Doğru tüketim nasıl olmalı?”, “Nelerden kaçınmalıyız?’”sorularını getiriyor. Bu sorulara yönelik Doç. Dr. Ayça Kaya, ramazanda hem hormonları istikrarda tutacak hem de sonlu olma halini önleyecek gerçek tüketim için öncelikle ‘şekeri güzel denetim etmek’ gerektiğinin altını çizdi.
Ramazan ayında daha güzel oruç tutabilmek ve istikrarlı kan şekerine sahip olmak için beslenme biçimine daha fazla ihtimam gösterilmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Ayça Kaya, glisemik indeksinin yani besinlerin şeker yükünü âlâ bilmenin birçok sıkıntıya deva olabileceğini şöyle açıkladı:
“Glisemik indeksi daha yüksek olan yiyecekler bizi daha çabuk acıktırarak, şekerimizi düşürür ve daha çok yeme gereksinimi hissetmemizi sağlar. Denetimsiz bir halde tüketilen besinler de daha tahammülsüz oruç tutmaya neden olabilecek yiyeceklerdir. Bu nedenle sahurda glisemik indeksi olabildiğince düşük besinler tercih edilmeli. Sofra şekeri, bal, pekmez, beyaz un, makarna, pirinç üzere yiyecekler bedene süratli karışıp bedenden atılır, bunlardan uzak durulmalı.”
‘SAHURDA OLMAZSA OLMAZINIZ YOĞURT OLMALI’
Akşamdan kalan tatlı yiyeceklerin sahurda tercih edilmemesi gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Ayça Kaya, yumurta, az tuzlu peynir üzere protein bazlı besinler tüketmenin daha dengeleyici özelliklere sahip olduğundan bahsediyor. Sahurda glisemik indeks hesabı yapılması gerektiğini hatırlatan Doç. Dr. Ayça Kaya’ya nazaran ‘Sahurda olmazsa olmazınız yoğurt olmalı.’ Neler tüketildiğine dikkat edilmesinin birçok hormonal sorunun önüne geçtiğini savunan Doç. Dr. Ayça Kaya sahurda tartı verilmesi gereken besinleri de sıraladı:
“Gün içinde modumuzu değiştirecek meselelere yol açmaması ve tokluk hissini uzatması için tam tahıllı ekmekler, kaliteli protein kaynakları, lif oranı yüksek besinler tercih edilmeli. Avokado, peynir, yumurta ceviz bunlara örnek olabilecek kolay bir sahur kahvaltısı üzere görünebilir. Lakin yararı epey fazla.”
Sahurda fazla şekerli besinler tüketen insanların gün içinde çabuk acıkma, halsizlik üzere problemlerle başa çıkmak zorunda kaldığını lisana getiren Doç. Dr. Ayça Kaya, bedende oluşan şeker dengesizliğinin kolay sinirlenmeyi ve tahammülsüzlüğü de tetiklediğini belirtti. Sahurda yapılan en büyük iki yanlışın tatlı yiyeceklere yer vermek ve iftar yiyeceklerini tüketmek olduğunu söyleyen Kaya, “Yediğimiz yiyeceklerin bize yeterli gelmesini istiyorsak onları bir ilaç üzere seçmemiz gerekir” yorumunda bulundu.