AB’den şirketlere etraf ve çocuk personelliği uyarısı

MİTHAT YURDAKUL Ankara – Düzenleme hem AB merkezli, hem de AB dışındaki şirketler için bağlayıcı olacak. Global ısınmanın 1.5 puanla sonlu tutulması için dönüşüm planı da hazırlaması gereken şirketler, kurallara uymamaları halinde ifşa etme, mallarının piyasadan çekilmesi, para cezası ve AB’deki kamu ihalelerinden men edilme üzere yaptırımlarla karşılaşacak.

Ticaret Bakanlığı’ndan ihracatçı temsilcilerine gönderilen yazıya nazaran, Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı, “kurumsal sürdürülebilirlik konusunda gerekli ihtimamı gösterme yükümlülüğü”ne (corporate sustainability due diligence) ait direktif taslağı, Avrupa Parlamentosu durumu olarak 1 Haziran’da onaylandı.

1.5 derece şartı

Direktif kapsamında, AB ülkelerinde faaliyet gösterecek şirketler; çocuk personelliği, kölelik, emek sömürüsü, kirlilik, çevresel bozulma ve biyolojik çeşitlilik kaybı üzere insan hakları ve etraf üzerinde olumsuz tesirleri bulunan uygulamaları tespit edecek. Bünyelerindeki muhtemel terslikleri belirleyecek olan şirketler, bu faaliyetleri sona erdirmek yahut hafifletmek için harekete geçecek ya da başlamadan önleyecek. Şirketler, zincirlerinde bulunan farklı işletmelerin faaliyetleri için de etraf ve insan haklarına olumsuz tesirlerin giderilmesi noktasında sorumlu tutulacak. Kapsamdaki şirketlerin, Paris Mutabakatı uyarınca global ısınmanın 1.5 derece ile sınırlanması için ekonomik faaliyetlerine ait plan hazırlaması da istenecek.

Tedarikçi de etkilenecek

Düzenlemeler yalnızca eser tedarikçileri için değil, satış, dağıtım, nakliye, depolama, atık idaresi ve başka alanları da kapsamak üzere tüm tedarik zinciri için bağlayıcı olacak. Küçük ve orta ölçekli şirketler (KOBİ) direkt direktif kapsamında değil fakat büyük şirketlerin tedarikçisi yahut alt sağlayıcısı olan KOBİ’ler de mevzuat kararlarından etkilenecek.

AB dışı ülkelere yükümlülük

Yeni kuralların finansal hizmetler de dahil olmak üzere, 250’den fazla çalışanı ve dünya çapında 40 milyon euronun üzerinde cirosu olan AB merkezli şirketleri, 500’den fazla çalışanı ve dünya çapında 150 milyon euro’nun üzerinde ciroya sahip, ana merkezi AB olan şirketleri kapsaması öngörülüyor. Türkiye üzere AB üyesi olmayan ülkelerin şirketleri de yıllık cirolarının 150 milyon euro’nun üzerinde olması ve bu cirolarının en az 40 milyon euro’sunun AB ülkelerinden elde edilmesi halinde, yükümlülük altında kabul edilecek.

İfşa, para cezası, ihalelerden men

Düzenleme kapsamında, kontrol düzeneği da oluşturulacak. Bu çerçevede, belirlenen kurallara uymayan şirketler, doğacak ziyanlardan sorumlu olacak ve ulusal kontrol makamları tarafından yaptırıma tabi tutulabilecek. Yaptırımlar; direktife uymayan şirketleri ifşa etme, mallarının piyasadan çekilmesi ve dünya çapındaki net cirolarının en az yüzde 5’i kadar para cezası biçiminde uygulanabilecek. AB dışındaki ülkelere ilişkin şirketler, belirlenen kurallara uymamaları halinde, AB ülkelerinde kamu ihalelerinden yasaklanacak. Avrupa Kurulu, Avrupa Kurulu ve Avrupa Parlamentosu ortasında üçlü müzakereleri başlayacak olan taslağın 2024 yılında yasalaşması, mevzuatın yürürlüğe girmesinin akabinde iki yıl içinde üye ülkeler tarafından ulusal mevzuata aktarılması planlanıyor.