20 bin yıllık Cilo Buzulları için örtü önerisi
Hakkari’nin Cilo-Sat Dağları’ndaki, buzulların global ısınma nedeniyle erimeye başlaması, çevrecileri ve doğaseverleri endişelendiriyor. Terörden temizlenen ve Cumhurbaşkanlığı kararı ile ‘milli park’ ilan edilen dağlar, her yıl Türkiye’nin çeşitli kentlerinden gelen yüzlerce doğasever ve dağcı tarafından ziyaret ediliyor. 1-2 Temmuz’da valilik tertibiyle bu yıl 5’incisi düzenlenen şenlikte 20 bin şahsa konut sahipliği yapan 4 bin 135 rakımlı dağda bulunan Cilo Buzulları son yıllarda ise erimeye başladı.
‘100-200 METRELİK DİKEY KATMAN 50 METRELERE KADAR DÜŞTÜ’
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, buzulların alan kaybı yaşadığını, 4 kilometreye kadar uzanan buzulların 1,5 kilometreye, 100-200 metrelik dikey tabakanın da 50 metrelere kadar düştüğünü söyledi. Prof. Dr. Alaeddinoğlu, doğal miras olan buzulların korunması için örtüyle kaplanması gerektiğini belirtti.
Cilo’nun Türkiye’nin en büyük ikinci dağı olduğunu ve üzerinde kalıcı buz örtüsü olan bir dağ olduğunu anlatan Prof. Dr. Alaeddinoğlu, “Cilo-Sat dağları tam bir tabiat mükemmeli. Yaklaşık 20 bin yıllık bir geçmişi olan bir buzuldan kelam ediyoruz. Bu buzullar, maalesef bilhassa son yıllarda global iklim değişikliğinin yarattığı sıcaklık, beraberinde yaşanan buharlaşma Cilo’daki buzulların alan kaybetmesine neden oldu .Küresel iklim değişikliği önümüzdeki yıllarda da devam edecek ve sıcaklıklar giderek hızlanacak. Bu da bize şunu gösteriyor, Cilo üzere tabiat mükemmeli buzulları, bünyesinde barındıran dağlık alanlar malesef etkileyecek ve erime noktasında süreç devam edecek. Alan kaybetme de her geçen gün süratle devam edecek. Bunun önüne geçilebilir. Dünyada buna ait örnekler de var. İtalya’da bu buzulların korunabilmesi için yüzey örtüleri yapılıp, buzulllara serilmiş. Münasebetiyle erime büyük ölçüde denetim edilmiş. Bunun çok büyük maliyet getirmediğine ait bilgiler de var. Burası için de birebir şeyler düşünülebilir. Son bir kaç yıldır buna ait proje seviyesinde çalışmalar oldu. Bu tabiat olağanüstüsü bu biçimde korunarak geleceğe bir miras bırakılması gerekiyor” dedi.
‘GEÇMİŞ YILLARDA 2 BİN 400 RAKIMLI DAĞLAR BUZULLARLA KAPLIYDI’
Prof. Dr. Aaeddinoğlu, geçmiş yıllarda alan çalışması yaparken bilhassa 2 bin 400 rakımlı dağlarda buzulların olduğunu, fakat global ısınması ile birlikte buzulların şu an 4 bin 135 rakımlı alana sıkıştığını da belirterek, şöyle konuştu:
“Cilo’daki buzullar sonlu bir alana sıkışmış durumda. Derin çatlakların ve çukurların meydana geldiği bir yapıya dönüşmüş durumda. Son yıllarda buzulların tanınan olmasıyla yeni bir uygulama başladı. Dünyada her geçen gün buzul alanları kaybolmaktadır. Dünyanın farklı ülkelerinde de buzul alanları giderek daralıyor. Bunun önüne geçmenin yollarından bir tanesi de, buzul bölgelerine yapılan seyahatlerin aza indirilmesi. Doğaseverler, dernekler ve oraları deneyimlemek isteyen birçok insanımız var. Olağan deneyimlemek onların hakkı. Fakat bu seyahatler esnasında da buzulların belirli ölçüde tahrip edildiğine de tanıklık ediyoruz. İnsanların buzullar üzerindeki hareketleri de, o bölgeye aşikâr ölçüde ziyan veriyor. Hem alan kaybı hem de yüzeysel yapının bozulmasına neden oluyor. Yapılması gereken şey şu; alanı yönetmek lazım. O bölgenin geçtiğimiz periyotta ‘milli park’ ilan edilmesi süreci gerçekleşti. Bana nazaran bu gerçek bir adım. Ulusal park olması orayı denetim ve yönetmek ismine atılması gereken birinci adım. Bundan sonra yapılması gereken şey, o bölgeye giriş ve çıkışların denetim edilmesi lazım. Bölgeye giden herkesin ve her tertibin buzullar üzerinde istediği üzere hareket etmesine müsaade verilmemeli. Kamplar ve seyahatler düzenlenebilir ancak buzulun üzerindeki seyahatlere müsaade verilmemeli. Kuzey yamaçlardaki buzulların erimesini engellemek için de ek bir şeyler yapmamız gerekiyor. O buzulların üzerini örtmeliyiz. O erimeyi yavaşlatacak, hatta durduracak adımlar atmalıyız.”
‘EL NİNO SONRASI DÜNYADA EKSTREM SICAKLIK ARTIŞLARI YAŞANMIŞ’
Son yıllarda yaşanan sıcaklık artışlarına da dikkat çeken Prof. Dr. Alaeddinoğlu, “50 dereceyi aşan sıcaklıklara tanıklık ediyoruz. Bugün dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan birtakım tabiat olayları, önümüzdeki yıllarda sıcaklıktaki artışın şiddetlenerek devam edeceğini gösteriyor bize. Bunlardan biri yakın vakitte Amerika Birleşik Devletlerinde büyük ölçüde tesirini gösteren El Nino. El Nino sonrası dünyada ekstrem sıcaklık artışları yaşanmış. Bu sıcaklar bu formda devam ederse ki; devam edeceğe benziyor. Bu buzullara, biz tedbir alana kadar büyük ölçüde alan kaybetmesine neden olacak” dedi.
Prof. Dr. Alaeddinoğlu, ” O nedenle bu ekstrem sıcaklarla müsabakadan karar vericilerin, bilim insanlarıyla da işbirliği yaparak, bu alanı müdafaası ve geleceğe aktarması gerektiğini düşünüyorum. Aksi taktirde bugün 1,5 kilometreye kadar düşen en büyük buzulun 1 kilometre yahut çok daha düşük buzullara dönüşeceğini göreceğiz. Ayrıyeten buzullar birçok açıdan çok kıymetli. Türkiye orta nesilde bir ülke. Türkiye’deki akarsuları büyük ölçüde besleyen kaynaklar kar ve buz sularıdır. Cilo’da yaşanan bu erime bugün için akarsuları besleyebiliyor. Bugün gördüğümüz akarsulardaki akışı bu buzul sularına bağlı. Biz buzulları kaybedersek, yer altı su düzeyi problemleri da ortaya çıkacak. Gelecekte o akarsuları besleyen su kaynaklarından da olacağız. Münasebetiyle bizim buzullara bu manada da sahip çıkmamız lazım. Aksi takdirde o erime ile birlekte önümüzdeki yıllarda su kaynaklarında da önemli bir azalma yahut yaz aylarında o derelerin büyük ölçüde ortadan kaybolmasına neden olabilir” diye konuştu.